Obchodom likwidacji Liztmannstadt-Getto corocznie towarzyszą działania wokół sztuk wizualnych. W tym roku wraz z Miejską Galerią Sztuki zapraszamy na wystawę, która jest pierwszą na świecie ekspozycją prezentującą odszukane dzieła Zeni Larsson – Żydówki urodzonej w Łodzi w 1922 r. jako Szajna Marcinkowska. Wernisaż wystawy odbędzie się w niedzielę, 25 sierpnia o godz. 16:00 w Galerii Bałuckiej na Starym Rynku. Towarzyszyć mu będzie performans artystki Izabeli Maciejewskiej, inspirowany życiem i twórczością bohaterki ekspozycji. Wernisaż poprzedzi odsłonięcie muralu przy ul. Łagiewnickiej 25 dedykowanego Zeni Larsson.
W getcie zaczęła tworzyć pierwsze rzeźby z gliny, które były wstępem do jej przyszłej kariery jako artystki. Po wojnie, dzięki niebywałej determinacji, Larsson kontynuowała edukację artystyczną w Akademii Sztuk Pięknych w Sztokholmie. Od lat 60. poświęciła się przede wszystkim twórczości literackiej. Choć należała do najbardziej znanych przedstawicielek literatury Holocaustu w Szwecji, od jej śmierci w 2007 roku pamięć o Zeni jako artystce i pisarce szybko się zatarła. Wystawa powstaje dzięki wnikliwym poszukiwaniom i badaniom kuratorki Urszuli Ulli Chowaniec. Co istotne, biografia Zeni Larsson jest ściśle związana z historią życia Chavy Rosenfarb – urodzonej w Łodzi, tworzącej w jidysz poetki i pisarki, ubiegłorocznej patronki Łodzi, która po wojnie zamieszkała w Kanadzie. Chava była wierną towarzyszką życia Zeni – najpierw z dziecięcych podwórek w Łodzi, potem w getcie i obozach koncentracyjnych, następnie przyjaciółką, z którą niemal przez całe życie korespondowała. W ten sposób obie kobiety, urodzone i wychowane w Łodzi, łączyły Sztokholm z Montrealem nieregularnymi, choć trwającymi ponad 60 lat listownymi dialogami w jedynym wspólnym dla nich języku – polskim. Szwedzka artystka i pisarka opowiadała po polsku swoje życie tworzącej w jidysz pisarce z Kanady. Wystawie będzie towarzyszyć polska premiera powieści Zeni Larsson „Cienie przy drewnianym moście” (tł. ze szwedzkiego Piotr Zettinger i Katarzyna Tubylewicz), wydanej przez Bibliotekę Centrum Dialogu. Opublikowana w Szwecji w 1960 roku jest częścią trylogii opisującej losy młodej dziewczyny Pauli. Kolejne części trylogii to „Lang rgryningen” (Długi świt, 1961) i „Livet till mtes (Życie ku spotkaniu, 1962). Trylogia ta, będąca w dużej mierze autofikcją, zgłębia różne etapy życia Pauli: od dramatycznych wydarzeń w getcie, przez ostatnie miesiące w Bergen-Belsen, po nowe życie w Szwecji. Wernisaż wystawy prac Zeni Larsson został zaplanowany na niedzielę, 25 sierpnia o godz. 16:00 w Galerii Bałuckiej na Starym Rynku. Towarzyszyć mu będzie performans artystki Izabeli Maciejewskiej, inspirowany życiem i twórczością bohaterki ekspozycji. Wernisaż poprzedzi odsłonięcie muralu przy ul. Łagiewnickiej 25 dedykowanego Zeni Larsson.
Program działań wokół wystawy poświęconej twórczości Zeni Marcinkowskiej-Larsson
25 sierpnia / niedziela
15.00 – Odsłonięcie muralu w przestrzeni Łodzi dedykowanego pisarce i rzeźbiarce Zeni Marcinkowskiej-Larsson. PL
Miejsce: ul. Łagiewnicka 25
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
16.00 – Zenia Marcinkowska-Larsson. Rzeźby. Pamięć. Słowa.
Wernisaż wystawy rzeźb Zeni Marcinkowskiej-Larsson.
Kuratorka: Urszula Ulla Chowaniec. Wystawie towarzyszy performans inspirowany życiem i twórczością Zeni Marcinkowskiej-Larsson. Współpraca artystyczna i performans: Izabela Maciejewska. Wernisaż połączony z promocją pierwszego polskiego wydania książki Cienie przy drewnianym moście (tł. ze szwedzkiego Piotr Zettinger i Katarzyna Tubylewicz). PL/ENG
Miejsce: Galeria Bałucka, Stary Rynek 2.
Organizator: Miejska Galeria Sztuki w Łodzi i Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi
Urszula (Ulla) Chowaniec: literaturoznawczyni specjalizująca się w historii kobiet. Mieszka w Sztokholmie, jest wykładowczynią na Uniwersyteckie w Lund, pełni też funkcję profesora na Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Autorka książek m.in.: „W poszukiwaniu Kobiety: O wczesnych powieściach Ireny Krzywickiej” (2007), „Melancholic Migrating Bodies in Contemporary Polish Women's Writing” (2015). Tworzy podcasty, organizuje wydarzenia naukowe i artystyczne. Jest kuratorką wystawy „One Hundred Years, so What?” – poświęconej stuleciu emancypacji kobiet w Polsce (Birmingham, 2018), konsultantką merytoryczną wystawy o Ironii (Toruń 2024), współorganizatorką festiwali, w tym „Queer the Other Europe UCL” (London).
Izabela Maciejewska: artystka sztuk wizualnych. Rzeźbiarka, fotografka, performerka, malarka. Tworzy instalacje i videoart. Absolwentka łódzkich uczelni artystycznych: Akademii Sztuk Pięknych im. Wł.Strzemińskiego w Łodzi oraz Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej im. L. Schillera PWSFTviT w Łodzi.
18.00 – Pisarki z łódzkiego getta – spacer. Prowadzenie: Joanna Podolska, dyrektorka Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. ENG
Start: Galeria Bałucka, Stary Rynek 2.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Opis: Do łódzkiego getta trafili przedstawiciele wszystkich warstw społecznych: lekarze i nauczyciele, szewcy i krawcy, kupcy i drobni fabrykanci, kelnerzy i złodzieje, malarze, muzycy, dziennikarze i pisarze. Wśród nich nie brakowało kobiet, które uprawiały różne zawody, w tym artystki i pisarki, m.in. Miriam Ulinower czy Melania Fogelbaum. Czasy getta i obozów przyczyniły się do tego, że po wojnie niektóre więźniarki postanowiły opisać swoje doświadczenia, tworzyły w różnych krajach i w różnych językach: Chava Rosenfarb w jidysz w Kanadzie, Zenia Larson – po szwedzku w Sztokholmie, Sara Zyskind po hebrajsku w Izraelu. Podczas krótkiego spaceru powędrujemy ich śladami.
Wstęp wolny!