Page 591 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom trzeci.

Joanna Lisek

Bądź innym Kainem – powieść
1
Chavy Rosenfarb
Drzewo życia w świetle

dziennika autorki prowadzonego
w DP Bergen-Belsen

Dziennik prowadzony przez Chavę Rosenfarb od 6 maja do 1 września 1945 r.
może stanowić zarówno prolog, jak i epilog jej monumentalnego dzieła Drzewo
życia. Autorka pisała go w obozie Bergen-Belsen DP (Displaced Persons Camp).
Miała wówczas 22 lata, a za sobą cztery lata spędzone w getcie, wywózkę i se-
lekcję w Auschwitz, pobyt w obozach koncentracyjnych w Sasel obok Hamburga
2
oraz w Bergen-Belsen, gdzie trafiła razem ze swoją siostrą Henią oraz matką
– Simą Rosenfarb (z domu Pinczewską).
Armia Brytyjska wyswobodziła obóz Bergen-Belsen 15 kwietnia 1945 roku,
zastając tam 60 000 żyjących więźniów oraz 13 000 niepogrzebanych ciał.
3
Warunki panujące w obozie były straszliwe, ludzie byli pozbawieni wody pitnej
i jedzenia. Po wyzwoleniu wciąż umierało średnio 500 ocaleńców dziennie, głównie
z powodu tyfusu, w sumie, mimo intensywnej pomocy medycznej i zaopatrze-
niowej, nie udało się uratować 13 994 osób . Obawiając się rozprzestrzenienia
4
epidemii Brytyjczycy zdecydowali się spalić obóz, a więźniów przetransportować

1 Chava Rosenfarb, Drzewo życia, t. 3, Łódź 2017, s. 551.
2 Z obozu Auschwitz-Birkenau sprowadzonych zostało przez SS ok. 500 kobiet, były to głównie
Żydówki z getta łódzkiego, które zatrudniono m.in. przy odgruzowaniu Hamburga. Wiele z nich zgi-
nęło na skutek wycieńczenia, pobicia i chorób. 7 kwietnia 1945 r. odtransportowano je do obozu
w Bergen-Belsen.
3 Dane liczbowe obejmują również znajdujące się opodal Bergen-Belsen obozy-satelity.
4 Bergen-Belsen: Wehrmacht Pow Camp, 1940–1945 – Concentration Camp, 1943–1945 – Dis-
placed Persons Camp, 1945-1950. Catalogue accompanying the permanent exhibition, red.
Habbo Knoch, Wallstein 2010. 589