Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi chciałoby zaprosić na specjalny pokaz filmu dokumentalnego Pawła Łozińskiego „Miejsce urodzenia” a następnie na dyskusję zatytułowaną: „Wieś polska a Holocaust”
Problem stosunku ludności wiejskiej (z uwzględnieniem jej zróżnicowania społecznego) do Zagłady lokalnych skupisk żydowskich oraz do pojedynczych Żydów, którzy uniknęli (najczęściej chwilowo) śmierci z rąk Niemców i na wsi właśnie poszukiwali schronienia – jest tematem który stosunkowo niedawno został podjęty przez polskich historyków. W sferze publicznej natomiast problem ten zafunkcjonował wraz z publikacją w 2000 r. książki Jana Tomasz Grossa „Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka”. Celem dyskusji jest podsumowanie badań historycznych w tym względzie a także refleksja nad współczesną świadomością polską dotyczącą tzw. trzeciej fali Holocaustu.
Filmową ilustracją i punktem wyjścia do dyskusji na ten temat będzie dokument Pawła Łozińskiego zatytułowany „Miejsce urodzenia”. Ukazuję on historię z przeszłości znanego pisarza żydowskiego pochodzenia Henryka Grynberga. Grynberg, który przeżył Holokaust w Polsce, obecnie żyje i tworzy w Ameryce. W dokumencie Łozińskiego pisarz powraca po blisko 50 latach do wsi Radoszyna, w której się urodził; odwiedza również okolice, w których się ukrywał w czasie wojny razem z ojcem, matką i młodszym bratem. Z całej rodziny przeżył tylko on i jego matka. Pozostali zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach. Pragnienie zrozumienia i poznania tych czasów sprowadza Grynberga ponownie do tych miejsc. W filmie obserwujemy pisarza, który puka do drzwi domostw i wypytuje mieszkańców o wydarzenia z przeszłości. Okazuje się, że czas działał na jego korzyść. Ludzie pamiętają wiele faktów, bo przecież nie można ich zapomnieć. We wspomnieniach ożywają młodzi rodzice Grynberga: ich ślub, wesele, praca, narodziny synów, ukrywanie się, zdobywanie żywności, strach przed donosem. Dopiero teraz po wielu zawirowaniach historii ludzie mogą otwarcie mówić i choć niechętnie, ale jednak ujawniają bolesną prawdę: ojca zabili Polacy, a małego brata wydali Niemcom. Pisarz dowiaduje się także o miejscu spoczynku swojego ojca. Przy jego szczątkach odnajduje butelkę, z którą wyszedł po mleko. Teraz już zna odpowiedź na pytanie, dlaczego jego tata opuścił kryjówkę w lesie i już nigdy do nich nie powrócił.
Film „Miejsce urodzenia” otrzymał wyróżnienie oraz nagrodę Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych podczas XXII Lubuskiego Lata Filmowego w Łagowie w 1992 roku, I nagrodę w kategorii filmu dokumentalnego na Bałtyckim Festiwalu Filmowym i Telewizyjnym w Bornholmie w 1993 roku i w tymże roku Grand Prix, Nagrodę Europejskiej Fundacji Kultury na IV Festiwalu Filmów Dokumentalnych "Vue Sur Les Docs" w Marsylii.
Początek spotkania:
– 25 luty 2013 r. (poniedziałek), godz. 17:00, Muzeum Tradycji Niepodległościowych – Oddział Martyrologii Radogoszcz, ul. Zgierska 147
Program:
– godz. 17:00
Pokaz filmu „Miejsce urodzenia” w reżyserii Pawła Łozińskiego. Czas trwania: 47 min.
– godz. 18:00:
Dyskusja na temat: „Wieś polska a Holocaust”. Zaproszeni goście: dr Krzysztof Persak (Instytut Pamięci Narodowej), prof. Andrzej Żbikowski (Żydowski Instytut Historyczny, Centrum Badań nad Zagładą Żydów) prof. Tomasz Majewski (Instytut Kultury Współczesnej UŁ) – prowadzenie: dr Mikołaj Mirowski