Page 570 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom drugi.

*

Noc sylwestrowa
Klara, młoda żonka pana Rumkowskiego, leżała w łóżku w jedwabnej koszuli
wyciętej wokół szyi w szpic. W pokoju było gorąco i jej ręce spoczywały na pie-
rzynie, przylegając do ciała. Cierpiała podczas nieprzespanych nocy z powodu
strachu, który niczym ten biały szczur wgryzał się w jej serce i skutecznie zatru-
wał przyjemności miodowego miesiąca u boku pana Rumkowskiego. Ona, która
miała tak silny i zdrowy sen, od dnia ślubu cierpiała na bezsenność, kręcąc się
na posłaniu godzinami ciągnącymi się w nieskończoność.
Niepokój ogarnął ją jeszcze przed ślubem, w dniu, w którym obóz dla Cyganów
1
został oddzielony ze względu na epidemię tyfusu , przyczynę śmierci samego
2
szefa Kripo . Do obozu wysłano trzech lekarzy z getta, aby walczyli z zarazą.
Jednym z dwóch zmarłych wskutek tego doktorów był jej kuzyn, z którym się
wychowywała, a trzeci, doktor Michał Lewin, kolega z jej klasy, walczył o życie.
Obóz cygański szybko został zlikwidowany, a Klarę dręczyła nieokiełznana,
mroczna ciekawość, aby dowiedzieć się, co Niemcy zrobili z zarażonymi tyfusem
Cyganami, o których mówiło się, że są partyzantami z Bałkanów. Ciągle miała
przed oczyma obraz zmarłego kuzyna i wydawało jej się, że to on pyta i szuka
wkoło odpowiedzi, ale nie było nikogo, kto by jej udzielił.
Zaraz potem nadszedł ten wieczór, gdy miała się spotkać ze swoim wybran-
kiem, ten jednak nie pojawił się, nawet jej nie powiadamiając, że nie przybędzie.
Zwykle spokojna, opanowana Klara poczuła w sercu panikę i pobiegła na Bałucki
Rynek. Tam go spotkała. Wracał z nieplanowanego posiedzenia z Herr Biebowem,
który właśnie powiadomił Prezesa, że liczba mieszkańców getta nie może się
zmieniać. A zatem, jak ostatnio nastąpił wielki przypływ ludności, tak teraz na-
stanie czas odpływu. Warunki mieszkaniowe w getcie są i tak na bardzo niskim
poziomie, powiedział Biebow, więc pogarszanie tej sytuacji byłoby po prostu nie-
korzystne dla żydowskiej ludności. Dlatego Prezes z pomocą wszystkich organów
i właściwych ciał administracyjnych, które pozostają do jego dyspozycji, musi

1 Obóz dla Cyganów był odseparowany od getta od samego początku. Pierwsze przypadki tyfusu
wystąpiły tam w połowie listopada 1941 r., zaledwie kilka dni po przywiezieniu ostatniego trans-
portu. Żydowscy lekarze, którzy zmarli walcząc z epidemią, to Karol Boehm z Pragi i Aron Nikel-
burg z Łodzi.
2 Tyfusem w obozie cygańskim zaraził się nie komendant Kripo, ale Kriminaloberassistent Eugen
Jansen (SS-Oberscharführer), komendant obozu cygańskiego. Po jego śmierci i kilku innych przy-
padkach zarażenia funkcjonariuszy niemieckich, którzy mieli styczność z Cyganami, podjęto decy-
zję o likwidacji obozu. Wywózki do Chełmna nad Nerem nastąpiły w dniach 5–12 stycznia 1942 r.
Były to pierwsze transporty z łódzkiego getta do ośrodka zagłady Kulmhof am Ner. Wszyscy Cyga-
568 nie zostali tam zamordowani spalinami w ciężarówkach.