Program obchodów - wydarzenia towarzyszące - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana

Wydarzenia towarzyszące

22.08.2022 (poniedziałek)

17:00 – Otwarcie czasowej wystawy plenerowej „Byli sąsiadami. Ludzkie wybory i zachowania w obliczu zagłady“, przygotowanej przez United States Holocaust Memorial Museum [PL]

Organizatorzy: United States Holocaust Memorial Museum, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Miejsce: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – Oddział Stacja Radegast | al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12

Wystawa przygotowana przez United States Holocaust Memorial Museum, prezentowana w Łodzi we współpracy z Muzeum Tradycji Niepodległościowych, poddaje analizie niektóre z kluczowych pytań dotyczących Holokaustu. Jak to możliwe, że doszło do Zagłady? Jaką rolę, poza nazistowskimi dygnitarzami, odegrali zwykli ludzie? Z czego wynikało przyzwolenie większości z nich na prześladowania Żydów? Dlaczego tak niewielu pomagało ofiarom? Jakie były motywacje tych, którzy angażowali się przeciw Żydom, ale też co skłaniało innych do pomocy?

18:00 – Panel dyskusyjny wokół wystawy [PL]

Dyskusja z udziałem ekspertów będzie miała na celu analizę wyborów dokonywanych przez ludzi w obliczu wojny i Zagłady, będąc zarazem sposobnością do dyskusji o wyzwaniach, przed jakimi stoimy współcześnie w obliczu konfliktów zbrojnych i eksterminacji ludności cywilnej.

27.08.2022 (sobota)

21:00 – Havdala – uroczyste zakończenie Szabatu [PL]

Organizator: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi
Miejsce: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi | ul. Pomorska 18

Havdala (z hebrajskiego „oddzielenie”), to obrzęd odprawiany w sobotni wieczór, podkreślający szczególnie wyjątkowość dnia świątecznego – Szabatu, przed rozpoczynającym się dniem powszednim i nowym tygodniem.

Szabat w religii żydowskiej jest najważniejszym świętem obchodzonym na pamiątkę opisanego w Biblii stworzenia świata i ustanowienia przez Boga-Stwórcę siódmego dnia tygodnia, jako dnia odpoczynku – Szabatu. Trwa on od pojawienia się pierwszych gwiazd po zachodzie słońca w piątek, do zachodu słońca w sobotę.

Gmina Żydowska w Łodzi zaprasza na ceremonię pożegnania Szabatu, którą poprowadzi Rabin Łodzi Dawid Szychowski oraz na rozmowę o tradycji żydowskiej.

28.08.2022 (niedziela) Dzień Ocalałych

10:00 – Spacer po cmentarzu żydowskim z Rabinem Łodzi Dawidem Szychowskim [PL]

Miejsce: Cmentarz żydowski | wejście od ul. Zmiennej

Rabin Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Dawid Szychowski oprowadzi po nekropolii łódzkich Żydów, opowie o tradycjach związanych z pochówkiem i najważniejszych zasadach, które obowiązują religijnych Żydów po śmierci bliskich osób, a także o specyfice cmentarza. Będzie tez okazja do opowiedzenia o ważnych osobach, które są pochowane na łódzkiej nekropolii, także na tzw. Polu Gettowym, na którym w latach 1940-1944 pochowanych zostało około 43 tys. osób.

13:00 – „Łódź dla Pokoju“ – przejazd rowerowy [PL/UA]

Organizatorzy: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, Fundacja Normalne Miasto „Fenomen“
Start: Pasaż Schillera | ul. Piotrkowska 110

Centrum Dialogu im. Marka Edelmana wraz Gminą Wyznaniową Żydowską w Łodzi oraz Fundacją Normalne Miasto „Fenomen” zaprasza na przejazd rowerowy „Łódź dla Pokoju".

Pokażmy wspólnie, że jesteśmy przeciwko wojnom i agresji oraz że łączy nas idea pokoju. Weźcie ze sobą flagi, ważne dla siebie symbole i przejedźmy wspólnie rowerami przez ulicę Piotrkowską i łódzkie parki, aż do Centrum Dialogu. W trakcie przejazdu rowerowego głos zabiorą osoby reprezentujące grupy mniejszościowe i osoby zaangażowane w pomoc w czasie wojny w Ukrainie.

Wydarzenie będzie tłumaczone na język ukraiński.

Zapraszamy całe rodziny, osoby różnych kultur, narodowości i wyznań!
Przejazd zakończy się w parku Ocalałych, gdzie będą odbywać się kolejne wydarzenia związane z 78. rocznicą likwidacji Litzmannstadt Getto.

15:00 – Spotkanie z Ocalałą Zofią Lubińską-Rosset wokół książki „Okruchy pamięci" i otwarcie wystawy „Fragmenty pamięci" oraz wręczenie certyfikatów drzew pamięci w Parku Ocalałych [PL]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

„Okruchy pamięci” to wspomnienia Ocalałej z zagłady Zofii Lubińskiej-Rosset. Jej opowieść o życiu oraz okrucieństwie II wojny światowej to kolejna publikacja w serii Biblioteka Centrum Dialogu. Autorka opowiada o dzieciństwie, o rodzinie, o getcie, także o Wielkiej Szperze, z której ocalała. Po wojnie została pediatrą i całe życie zajmowała się pomaganiem najmłodszym.

Prawdziwym inicjatorem książki był patron Centrum Dialogu, Marek Edelman – sąsiad rodziny Rossetów. „To on mi tłumaczył, jak ważne jest mówienie o wojnie i Holokauście” – wspomina. Po wielu latach Zofia Lubińska-Rosset, namówiona przez synów i wnuki, zdecydowała się opowiedzieć swoją historię.

17:00 – "Zapomnieć ten żal..." – koncert dla Ocalałych w wykonaniu Urszuli Kryger i kwartetu smyczkowego [PL]

Organizatorzy: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Muzeum Miasta Łodzi
Miejsce: Muzeum Miasta Łodzi | Ogrodowa 15
Wstęp na zaproszenia i bilety do kupienia w kasie Muzeum Miasta Łodzi w cenie: 12 zł (bilet ulgowy), 18 zł (bilet normalny)

Koncert dla Ocalałych zostanie wykonany przez Urszulę Kryger i kwartet smyczkowy. Urszula Kryger to polska śpiewaczka i pianistka, profesorka sztuki, mezzosopran liryczny. Jej działalność artystyczna skupia się wokół kameralistyki i liryki wokalnej oraz repertuaru kantatowo-oratoryjnego. Jest wielokrotnie nominowaną i kilkukrotną laureatką „Fryderyków” – nagród polskiego przemysłu muzycznego.

W ramach obchodów artystka wraz z kwartetem smyczkowym zagrają specjalny program, w skład którego wchodzą m.in. kompozycje Dawida Bajgelmana – łódzkiego muzyka, autora niezapomnianych melodii z czasów Zagłady, który zginął wiosną 1945 roku.

Wykonawcy:
Urszula Kryger - mezzosopran
Neuma String Quartett
Maciej Zaforemski - fortepian

Kwartet smyczkowy:
Nela Zaforemska - I skrzypce
Michał Nowak - II skrzypce
Alicja Guściora – altówka
Agata Nowak - wiolonczela

30.08.2022 (wtorek)

17:00 - „Jesteśmy jednym kawałkiem tęsknoty. Śladami kobiet żydowskich w getcie łódzkim“ – spacer z Łódzkim Szlakiem Kobiet [PL]

Prowadzenie: Ewa Kamińska-Bużałek, Izabela Olejnik
Start: przed halą Bałuckiego Rynku przy ul. Zgierskiej

Szminkowały usta, aby wyglądać na zdrowe i zdolne do pracy i uniknąć w ten sposób deportacji z getta. Pisały wiersze i dzienniki, choć tak trudno było o ołówki. Walczyły o przetrwanie swoje oraz swoich dzieci.

Łódzki Szlak Kobiet zaprasza na spacer śladami kobiet żydowskich w łódzkim getcie. Opowiemy o przedwojennych artystkach i pisarkach zamkniętych w Litzmannstadt Getto, o kobietach przywiezionych w czasie okupacji do Łodzi, obcego im miasta i wsiedlonych do getta, o problemach i trudach, którym kobiety musiały stawić czoła.

Spacerując po terenie byłego getta łódzkiego przedstawimy ich sylwetki i pokażemy związane z nimi miejsca. Oddamy głos m.in. Chawie Rosenfarb, Esterze Daum i Rywce Lipszyc, czytając fragmenty ich utworów odwołujące się do Łodzi.

18:00 – „CAFÉ ZELIG”, reż. Tanja Cummings, Niemcy 2020 – premierowy pokaz filmu i spotkanie z reżyserką oraz bohaterami filmu [PL/ENG]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Co tydzień w monachijskiej „Café Zelig” spotykają się pochodzący z całej Europy ostatni ocalali z Holokaustu. Dużo się razem śmieją, świętują, kłócą o politykę, ale też wspominają i milczą. Niektórzy z nich, a także ich dzieci, wracają do przeszłości, do swojej dawnej polskiej ojczyzny i pokazują, jak trudno było i jest ponownie odnaleźć się w życiu.

31.08.2022 (środa)

17:00 – Prezentacja nowego przewodnika po żydowskiej Łodzi z udziałem autorów i redaktorów [PL]

Organizator: Fundacja Centrum Taubego na Rzecz Edukacji i Życia Żydowskiego
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Przewodnik terenowy po żydowskiej Łodzi, wydany po raz pierwszy w 2017 roku przez Centrum Taubego, w partnerstwie z Libitzky Family Foundation i Fundacją Centrum Taubego na Rzecz Edukacji i Życia Żydowskiego, oferuje kompleksowy opis ważnych zabytków żydowskiej Łodzi oraz kontekst, w którym należy je oglądać i rozumieć. Trwają prace nad drugim, zaktualizowanym i rozszerzonym wydaniem, przy hojnym wsparciu Rivy Berelson oraz Sama i Tzipi Tramiel, którego premiera odbędzie się 30 sierpnia 2022 roku. Cztery szczegółowe trasy spacerowe po mieście, z piątą prowadzącą przez miejsca w okolicach Łodzi, opatrzone są mapami ulic i szczegółowymi opisami, a także przeplatane prowokacyjnymi pytaniami dyskusyjnymi, które nadają zwiedzającym kolejny wymiar eksploracji. Liczne paski boczne przybliżają konkretne tematy, takie jak muzyczna dynastia rodziny Baigelmanów, bogata i różnorodna historia filmu, teatru i sztuki w mieście, historia łódzkiego getta czy współczesne poszukiwania śladów mezuz. Aby nadać szerszy kontekst, przewodnik terenowy, podobnie jak inne publikacje z serii, opatrzony jest wprowadzeniem do tysiącletniej historii życia Żydów w Polsce.

18:00 – Projekcja filmu „Wielka Szpera” reż. Piotr Weychert, Piotr Perz [PL/ENG]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana | ul. Wojska Polskiego 83

W filmie przedstawione zostały relacje świadków – Ocalałych z łódzkiego getta. Opowiadają oni o pogarszających się warunkach życia w getcie, pracy ponad siły, śmierci z głodu i wycieńczenia. W centrum znajduje się wydarzenie bez precedensu w historii łódzkiego getta – Wielka Szpera. W przemówieniu z 4 września 1942 r. Chaim Mordechaj Rumkowski, Przełożony Starszeństwa Żydów, ogłosił, że Niemcy zarządzili wywózkę 24 tys. mieszkańców getta, w tym małych dzieci. Zwrócił się do mieszkańców, by dobrowolnie oddali dzieci. Ostatecznie wysiedlonych zostaje 20 tys. „nieproduktywnych” – oprócz dzieci do lat 10, także ludzi starszych – powyżej 60. roku życia i chorych. Wielka Szpera wstrząsnęła społecznością getta. Wywózka ludzi starych, chorych i dzieci była czytelną zapowiedzią tego, co miało nadejść: masowej śmierci w obozach zagłady.

01.09.2022 (czwartek)

18:00 – Wykład Andrzeja Grzegorczyka – kustosza Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi o Wielkiej Szperze [PL] oraz pokaz filmu "Losy Łodzi. Wielka Szpera 1942" - prod. Jacek Wawrzynkiewicz, reż. Mikołaj Szczęsny, 10', [PL/ENG, tłumaczenie na PJM]

Organizator: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Wielka Szpera była przełomowym wydarzeniem w dziejach getta łódzkiego i do dnia dzisiejszego stanowi jedno z najtragiczniejszych wspomnień jego więźniów. Film odtwarza przebieg wydarzeń na podstawie fotografii i dokumentów archiwalnych oraz wspomnień. Dokument jest częścią serii „Losy Łodzi”, produkowanej przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, prezentującej najważniejsze wydarzenia i miejsca w historii miasta Łodzi.

02.09.2022 (piątek)

18:00 – Spotkanie z Ocalałym z łódzkiego getta – Leonem Weintraubem i pokaz reportażu „Leon – chłopiec, który przeżył piekło” – autor: Jacek Tokarczyk, prod. TVP3 Łódź dla TVP Historia, lipiec 2021, 13' [PL/ENG]

Prowadzenie: Jacek Tokarczyk
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Leon Weintraub ma 96 lat. Jest jednym z ostatnich żyjących "lodzermenschów". Urodzony i wychowany w Łodzi, więziony w getcie na terenie miasta, Ocalały z Holocaustu. Na co dzień mieszka w Szwecji, jednak swoje rodzinne miasto odwiedza wyjątkowo chętnie i tak często, na ile to możliwe.

Wspomnienia Leona Weintrauba są niezwykle żywe i bogate. Wspomnienia dzieciństwa, młodości, ale także okrucieństwa wyrządzonego jemu i jego rodzinie przez Niemców. W głębi duszy rozliczył się ze swoimi oprawcami, ale – jak podkreśla – przebaczyć nadal nie potrafi.

Reportaż "Leon chłopiec z łódzkiego getta" jest po części sentymentalną podróżą Leona Weintrauba do czasu dzieciństwa i młodości spędzonych w wielokulturowej Łodzi, ale przepleciona bolesnymi obrazami sprzed lat - wojny, głodu, strachu, nieludzkiego odczłowieczenia niemieckich oprawców, koszmaru obozów zagłady, holocaustu. Reportaż to także refleksja bohatera nad ludzką naturą, znaczeniem słów “wybaczenie” i “pojednanie”, a także próbą rozliczenia się z przeszłością.

04.09.2022 (niedziela)

12:00 – "O odkrywaniu historii obiektu: bransoletka z getta i losy rodziny Terkeltaubów-Torreyów" [PL]

Prowadzenie: Anna Łagodzińska-Pietras i Agnieszka Szygendowska
Organizator: Muzeum Miasta Łodzi
Miejsce: Muzeum Miasta Łodzi, ul. Ogrodowa 15
Zapisy: 692 926 319, 42 307 13 82, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Wstęp: 5 zł (bilet ulgowy), 7 zł (bilet normalny)

Pretekstem dla spotkania stanie się niezwykła bransoletka – pamiątka z getta utworzonego na terenie okupowanej Łodzi podczas II wojny światowej. Obiekt składa się z dziewięciu elementów, a każdy z nich przedstawia inną scenę z codzienności tzw. „dzielnicy zamkniętej”. Na jednym ogniwie została wygrawerowana dedykacja dla Dorki Terkeltaub wraz z podaniem nazwisk darczyńców.

Bransoletka, prezentowana na ekspozycji „Łódź w Europie. Europa w Łodzi. Ziemia obiecana wczoraj i dziś”, wzbudza zainteresowanie zarówno muzealników, jak i zwiedzających wystawę, skłaniając do zadania pytań o to kim były osoby, o których pamięć została zapisana w przedmiocie, jakie były ich losy i czy przeżyli oni wojnę. Podczas spotkania w Muzeum Miasta Łodzi konserwatorka zbiorów Agnieszka Szygendowska odpowie na te pytania i podzieli się efektami swoich poszukiwań dotyczących omawianego przedmiotu.

14:00 – "Discovering the history of an object: a bracelet from the ghetto and the fate of the Terkeltaub-Torrey Family" [ENG]

The background for the meeting will be an unusual bracelet – a souvenir from the ghetto created in occupied Łódź during World War II. The item consists of nine pieces, each depicting a different scene from the everyday life of the so-called “closed district”. A dedication to Dorka Terkeltaub has been engraved on one link, along with the names of the donors.

The bracelet, presented at the “Łódź w Europie. Europa w Łodzi. Ziemia obiecana wczoraj i dziś” / “Łódź in Europe. Europe in Łódź. The promised land of yesterday and today” exhibition, attracts the interest of both museum professionals and visitors to the exhibition, prompting questions about who were the people whose memory is recorded in the object, what was their fate and whether they survived the war. During the meeting at the Museum of the City of Łódź, Agnieszka Szygendowska, conservator of the collection, will answer these questions and share the results of her research into the object in question.

16:00 – „Oddajcie mi swoje życie” – akcja performatywna na tekst i instrumenty perkusyjne [PL]

Organizatorzy: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Teatr Chorea, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
Miejsce: ul. Zachodnia 14

Chaim Mordechaj Rumkowski 4 września 1942 r. wygłosił na placu strażackim przemówienie, które było zapowiedzią wprowadzonego przez Niemców całkowitego zakazu opuszczania domów na terenie getta. Od 5 do 12 września wywieziono z getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem 20 tysięcy osób, w tym dzieci, starców i osoby chore, które Niemcy zamordowali. Rumkowski swoje przemówienie zaczął od słów „Oddajcie mi swoje dzieci...”. Tomasz Rodowicz przypomni wstrząsające przemówienie z Wielkiej Szpery.

Twórcy z Akademii Muzycznej w Łodzi skomponowali sześć utworów, które wybrzmią 4 września przy ul. Zachodniej 14. Współczesne kompozycje dopełnią część słowną. Wykonawcy zagrają kompozycje na instrumentach perkusyjnych.

16:45 – Przejście z ul. Zachodniej 14 do Centrum Dialogu śladami dzieci z getta łódzkiego [PL]

Trasa przemarszu od ul. Zachodniej 14 do Centrum Dialogu będzie wiodła między innymi przez miejsca, gdzie znajdują się murale pamięci – „Dzieci Bałut. Prace powstawały od 2012 roku, aktualnie jest ich kilkadziesiąt. Przedstawiają autentyczne postaci dzieci polskich, żydowskich i romskich z łódzkiego getta. Finał przemarszu przy rzeźbie „Marzenie Abramka” przed Centrum Dialogu

17:45 – Performance przy rzeźbie chłopca z getta [PL]

Miejsce: Park Ocalałych (przed budynkiem Centrum Dialogu) | ul. Wojska Polskiego 83

W Parku Ocalałych przed budynkiem Centrum Dialogu znajduje się rzeźba inspirowana wierszem „Marzenie” Abramka Koplowicza – chłopca z getta łódzkiego. Abramek opisuje swoje podróże w życiu dorosłym. Nie doczekał tych dni. W 80. rocznicę Wielkiej Szpery symbolicznie upamiętnimy dzieci, które dorastały w getcie łódzkim i w większości nie przetrwały okrucieństwa wojny.

18:00 – „Szpera '42“ – spotkanie z twórcami spektaklu plenerowego „Szpera '42“ z 2012 roku: Ruthie Osterman, Łucją Herszkowicz, Eleną Tonevą, Tomaszem Rodowiczem i innymi [PL/ENG]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Twórcy polsko-izraelskiego projektu teatralnego opowiedzą o tym, jak on powstawał, jakie emocje im towarzyszyły i co chcieli pokazać widzom. Będzie to również okazja do refleksji nad tym jak 80 lat po Wielkiej Szperze zmieniła się nasza świadomość i czy nadal te wydarzenia są obecne w publicznej debacie. W dyskusji wezmą udział m.in. Ruthie Osterman, Łucja Herszkowicz – potomkinie Ocalałych, oraz Elena Toneva i Tomasz Rodowicz z Teatru Chorea. Spotkanie poprowadzi Joanna Podolska.

05.09.2022 (poniedziałek)

17:00 – Spotkanie z autorką „Bezsenności Jutki” - Dorotą Combrzyńską-Nogalą dla nauczycieli/ek i edukatorów/ek [PL]

Organizatorzy: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Wydawnictwo Literatura
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Zapisy pod adresem mailowym: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Spotkanie skierowane do nauczycielek i nauczycieli. Książka „Bezsenność Jutki” powstała w 2012 roku, przy okazji 70. rocznicy Wielkiej Szpery. Tytułowa bohaterka jest kilkuletnią dziewczynką, która próbuje odnaleźć się w nowej rzeczywistości. W getcie jest z dziadkiem i ciotką. Książka ukazała się z inicjatywy Centrum Dialogu pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka. Jest opowieścią o wojnie i losie dzieci, które jej nie rozumieją, ale też o okrucieństwie, które na nie spada. O książce opowie autorka, Dorota Combrzyńska-Nogala.

19:00 – חלל פנוי | Zwolniona przestrzeń – wernisaż obrazów Aleksandry Chciuk inspirowanych historią Wielkiej Szpery [PL]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Aleksandra Chciuk חלל פנוי | Zwolniona przestrzeń cykl obrazów inspirowanych Wielką Szperą wykonane techniką własną, mieszaną: zdjęcia archiwalne, akryl, gwasz, tempera i obiekty na płótnie. Prace Chciuk były wystawiane m.in. w Arsenale na Biennale Sztuki w Wenecji, Siddhartha Art Gallery w Kathmandu, National Museum of Modern and Contemporary Art w Seulu, Mills Gallery w Bostonie, Dzyga Gallery we Lwowie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej i galerii Leto w Warszawie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz Atlasie Sztuki, Muzeum Sztuki, Signum Foundation Gallery, Centralnym Muzeum Włókiennictwa i innych placówkach w Łodzi.

20:00 – Projekcja filmu „Z głębokości wołam”, reż. Wojciech Gierłowski, 2005, 25 min. [PL/ENG]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83

Film dedykowany pamięci dzieci, które zmarły w łódzkim getcie, i tym nielicznym, które przeżyły. Autorzy odchodzą od klasycznej formy historycznego dokumentu, skoncentrowanego na referowanych bezosobowo faktach. Łączą dokument z formą poetycką, snując opowieść o getcie głosami dzieci. Rzeczywistość getta komentują fragmenty autobiograficznej prozy Sary Zyskind, dziennika Jehudy Lubińskiego, tekstów Abrama Koplowicza i wierszy Abrama Cytryna. W filmie archwialne fotografie zostały uzupełnione zdjęciami inscenizowanymi, tworząc elegijny obraz łódzkiego getta.

06.09.2022 (wtorek)

19:00 – „Żebyś przeżyła wojnę” – spektakl dla widzów dorosłych i młodzieży od 13 roku życia (scenariusz, reżyseria, obsada: Anna Rakowska i Karolina Zajdel) [PL]

Bilety: 40 zł
Organizator: Artkombinat Scena Monopolis
Miejsce: Artkombinat Scena Monopolis | ul. Kopcińskiego 62a, Łódź

Jak to było mieszkać w Łodzi przedwojennej i przeprowadzać się do getta? Jak to było dorastać w getcie? Pobierać i rozwodzić się w getcie? Rodzić dzieci, a potem oddawać je na śmierć? Umierać z głodu? Żyć w getcie? Przeżyć i być ocalałym? Co się ludziom w getcie śniło? A co się śni nam? O czym wszyscy marzymy? Co nas łączy?

Bohaterki spektaklu, współczesne kobiety - Ania i Karolina, szukają odpowiedzi i znajdują je w dziennikach Rywki Lipszyc i Irene Hauser, pamiętniku Toli „bez nazwiska” oraz we wspomnieniach Haliny Elczewskiej, Zofii Lubińskiej-Rosset, Miry Krum-Ledowski, Leona Weintrauba. Odpowiedzi szukają też w sobie. Snują przed widzem intymne opowieści o getcie w okupowanej Łodzi, starając się uzdrowić historię… a wszystko zaczyna się od zadanego przez Anię w 2021 roku pytania: „Dlaczego Ty właściwie mieszkasz na tych Bałutach?” - „Dlaczego? Dlatego, że to, co tu było przede mną, mnie tu przyciągnęło...”

07.09.2022 (środa)

10:00 – Lekcja o Wielkiej Szperze dla młodzieży i spotkanie z Dziećmi Holocaustu [PL]

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Zapisy dla szkół pod adresem mailowym: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Wielka Szpera wstrząsnęła gettem łódzkim. Pomiędzy 5 a 12 września 1942 roku Niemcy wywieźli z getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem około 20 tysięcy dzieci, starców, chorych i niezdolnych do pracy. W 80. rocznicę tych wydarzeń dwie Ocalałe: Irena Szczurek oraz Zofia Rosset podzielą się swoimi historiami z młodzieżą z łódzkich szkół średnich.

Spotkanie z Ocalałymi poprzedzi wstęp historyczny edukatora Centrum Dialogu – Michała Adamiaka.

17:00 – Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Wojna domom. Sala Neoplastyczna w solidarności z Ukrainą” [PL/UA]

Organizator: Muzeum Sztuki w Łodzi
Miejsce: ms1 | ul. Więckowskiego 36, wejście od ul. Gdańskiej 43
Wstęp: 1 zł

Otwarta dla zwiedzających w 1948 roku Sala Neoplastyczna zyskała rangę symbolu Muzeum Sztuki w Łodzi. Zaprojektowana przez Władysława Strzemińskiego, w momencie powstania odważnie manifestowała sprzeciw osób tworzących sztukę wobec napierającej ideologii komunistycznej. Dzisiaj w obliczu tragedii dziejących się za naszą wschodnią granicą dedykujemy ją walczącej Ukrainie.

Historycznie prezentowano w niej rzeźby Katarzyny Kobro, kompozycje przestrzenne i meble zaprojektowane przez Władysława Strzemińskiego oraz przykłady obrazów twórców i twórczyń z kręgu konstruktywizmu i neoplastycyzmu m.in.: Theo van Deosburga czy Sophie Taeuber-Arp. U progu lat 50., w obliczu szerzącej się radykalnej polityki kulturalnej komunistycznych władz udostępnienie jej zwiedzającym było manifestacją odwagi w propagowaniu wolności artystycznej. Obecnie, sąsiadując z wystawami współczesnych artystek i artystów, Sala Neoplastyczna wchodzi w dialog z ich pracami, stawiając wciąż żywe pytanie o aktualność problemów poruszanych przez sztukę awangardową.

19:00 – „Yiddish Tango” – koncert Olgi Avigail Mieleszczuk z zespołem Tango Attack: Hadrian Tabęcki - fortepian, Grzegorz Bożewicz - bandoneon, Piotr Malicki – gitara [PL]

Bilety:
Cena biletu w przedsprzedaży do 7.08.2022: 69 zł
Cena biletu po 07.08.2022: 79 zł
Organizator: Artkombinat Scena Monopolis
Miejsce: Artkombinat Scena Monopolis | ul. Kopcińskiego 62a, Łódź

Polskie tango przedwojenne było owocem splotu pierwiastków słowiańskich i żydowskich, z nieustanną inspiracją tangiem argentyńskim w tle. Stolicą tanga była Warszawa z jej kawiarniami, kabaretami, rewiami. Autorami zaś byli w znakomitej większości twórcy żydowskiego pochodzenia. Teksty pisali J.Tuwim, A.Włast, W.Szlengel,muzykę zaś H.Wars, bracia Gold, J.Petersburski. To oni w dużej mierze ukształtowali oblicze nowoczesnej polskiej kultury rozrywkowej. Dzięki nim również, istniała ciągła kulturowa wymiana między obiegiem polskim i jidiszowym.

Po wybuchu wojny wielu z nich znalazło się po drugiej stronie muru – w zamkniętej dzielnicy żydowskiej. To polsko-żydowskie tango siłą “rozdzielono” jak kochanków, niegdyś nierozłącznych. Tango pełniło podwójną rolę podczas Holocaustu. Z jednej strony było narzuconym przez Nazistów elementem repertuaru obozowych kapel, często grywanym w czasie egzekucji., Z drugiej strony w gettach i obozach pisano nowe tanga, które wyrażały bolesne doświadczenia ich autorów. W obu przypadkach tango stało się świadkiem wszechobecnej śmierci i niosło o niej opowieść.

Olga Avigail Mieleszczuk – pieśniarka, akordeonistka, badaczka wschodnioeuropejskich tradycji muzycznych. Specjalizuje się w muzyce żydowskiej, śpiewa w jidisz i po hebrajsku. Obecnie mieszka w Jerozolimie. Inicjuje projekty międzykulturowe z udziałem artystów z Polski, Izraela i Stanów Zjednoczonych.

08.09.2022 (czwartek)

16:00 – Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Poczta w łódzkim getcie” – Adam Sitarek, Ewa Wiatr (Centrum Badań Żydowskich UŁ [PL]

Organizatorzy wystawy: Centrum Badań Żydowskich UŁ, Archiwum Państwowe w Łodzi, Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
Miejsce: Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego | ul. Jana Matejki 32

Dla zamkniętych w getcie setek tysięcy Żydów poczta stała się jedynym dozwolonym sposobem komunikacji ze światem zewnętrznym. Wkrótce zresztą okazało się, że i ta możliwość zostaje reglamentowana – na wniosek niemieckiego zarządu getta wprowadzano blokady usług pocztowych. W okresach swobodnego przepływu do getta docierało tysiące paczek i korespondencji, jeszcze więcej starano się wysłać. Niestety wiele przesyłek zostało zatrzymanych przez wewnętrzną cenzurę. Kierowano się jasnymi wytycznymi – z getta nie mogą wyjść informacje, które mogłyby pokazać jego brutalną rzeczywistość.

Powstały w getcie Wydział Pocztowy odpowiadał nie tylko za kontakty zewnętrzne przyjmując i wysyłając przesyłki, ale również za korespondencję wewnętrzną. Za pośrednictwem Judenpost, Poczty Żydowskiej, dostarczano zasiłki bezrobotnym, cukierki dla dzieci z okazji świąt, przesyłki z resortów pracy oraz te najtragiczniejsze informacje – skierowanie do wysiedlenia poza getta.

Wystawa prezentuje organizację poczty, w tym unikalny zamysł Mordechaja Chaima Rumkowskiego opracowania w getcie własnego znaczka. Równie ważnym elementem wystawy będą karty pocztowe, przez które będzie można spojrzeć na losy nadawców i adresatów, najczęściej niedoręczonej korespondencji.

Materiały do wystawy pochodzą z kolekcji Dannego Spungena, największego zbioru materiałów pocztowych pochodzących z getta łódzkiego znajdujących się w rękach prywatnych oraz z zasobów Archiwum Państwowego w Łodzi.

Wystawa jest współfinansowana przez Florence and Laurence Spungen Family Fundation z USA.

09.09.2022 (piątek)

17.00 – Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Jerzy Krawczyk. Myszy i ludzie” [PL/ENG]

Organizator: Muzeum Sztuki w Łodzi
Miejsce: ms2 | ul. Ogrodowa 19

Wystawa „Jerzy Krawczyk. Myszy i ludzie”, zorganizowana we współpracy z Zachętą – Narodową Galerią Sztuki, przedstawia rzadko poruszane wątki twórczości łódzkiego artysty. Ekspozycja w Muzeum Sztuki w Łodzi proponuje skupienie się na warunkującej całą twórczość Krawczyka perspektywie. Nowe odczytanie malarstwa artysty każe widzieć je jako w całości naznaczone traumą Holokaustu.

Jerzy Krawczyk jest jednym z najbardziej oryginalnych polskich malarzy XX wieku. Związany z Łodzią, zaistniał publicznie jako artysta w 1945 roku na wystawie w łódzkim Ośrodku Propagandy Sztuki. Uczęszczał na wykłady Władysława Strzemińskiego i na swój sposób zinterpretował jego „Teorię widzenia”, wypracowując własną formułę malarstwa, nazwanego przez siebie „realizmem przestrzennym”. Autotematyczny wątek „sztuki o sztuce” i życiowe doświadczenie, również wojenne, były kluczowe dla jego malarstwa. Rozwijał je intensywnie aż do samobójczej śmierci w 1969 roku.

11.09.2022 (niedziela)

12.00 – „Ostatnia droga” – spacer teatralizowany [PL]

Reżyseria: Justyna Schabowska
Prowadzenie: Izabela Terela
Organizator: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Miejsce: obszar dawnego getta
Start: ul. Organizacji WiN 50
Koszt: 5 PLN/osoba, płatne na miejscu

W tym roku mija 80 lat od deportacji więźniów getta łódzkiego do obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Zachowane elementy przestrzeni dawnego getta łódzkiego oraz wspomnienia, wpisy Kroniki Getta Łódzkiego i fotografie pozwalają na odtworzenie ostatniej drogi, jaką przeszli Żydzi skazani na deportacje.