24 sierpnia (niedziela)
12.00 Szlakiem getta - spacer po Cmentarzu Żydowskim. [PL]
Prowadzenie: Paweł Kulig – prezes Stowarzyszenia “Strażnicy Pamięci” i Edyta Jerzyńska – licencjonowana przewodniczka po Łodzi.
Panów prosimy o nakrycie głowy.
Wejście: cedaka 10 zł na rzecz ratowania zabytków Cmentarza Żydowskiego
Start: Cmentarz Żydowski | wejście od ulicy Zmiennej
Podczas spaceru skupimy się na historii cmentarza w czasie II wojny światowej, kiedy jego teren znalazł się w granicach getta. Opowiemy, jak wyglądały pogrzeby w getcie, przybliżymy specyfikę tzw. pola gettowego, gdzie pochowano większość ofiar tego okresu, oraz odwiedzimy groby łodzian, którzy zmarli w getcie – przybliżając ich losy.
26 sierpnia (wtorek)
17.00 Naszą jedyną drogą jest opór. Śladami kobiet w getcie łódzkim - spacer. [PL]
Wstęp wolny.
Prowadzenie: Ewa Kamińska-Bużałek, Izabela Olejnik
Zbiórka przed halą Bałuckiego Rynku od strony ul. Zgierskiej
Szminkowały usta, aby wyglądać na zdrowe i zdolne do pracy i uniknąć w ten sposób deportacji z getta. Pisały wiersze i dzienniki, choć tak trudno było o ołówki. Walczyły o przetrwanie swoje oraz swoich dzieci. Działały w podziemnym ruchu oporu.
Zapraszamy na spacer śladami kobiet żydowskich w łódzkim getcie. Opowiemy o przedwojennych artystkach i pisarkach zamkniętych w Litzmannstadt Getto, o kobietach przywiezionych w czasie okupacji z Europy Zachodniej do Łodzi, obcego im miasta i wsiedlonych do getta, o problemach i trudach, którym kobiety na co dzień musiały stawić czoła.
Spacerując po terenie byłego getta łódzkiego przedstawimy ich sylwetki i pokażemy związane z nimi miejsca. Oddamy głos m.in. Chawie Rozenfarb, Melanii Fogelbaum, Irene Hauser i Rywce Lipszyc, czytając fragmenty ich dzienników z czasów wojny, powieści oraz wierszy. Opowiemy o tym, jak wyglądał cywilny opór kobiet zamkniętych w łódzkim getcie.
Organizator: Fundacja Łódzki Szlak Kobiet
20.00 Pęknięte serce Bałut – teatralne spotkanie z łódzką historią. [PL]
Zapisy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Łódzka Fundacja Gra/nice serdecznie zaprasza na prezentacje autorskiego spektaklu “Ostatni sen Eugenii/Eugenias letzter Traum” w reżyserii Doroty Abbe, inspirowanego historią funkcjonującego przy ul. Przemysłowej w Łodzi niemieckiego obozu dziecięcego oraz na spotkanie z twórcami. Główną osią spektaklu jest postać Eugenii Pol vel Genowefy Pohl - wachmanki obozu. Jej dwoista natura, totalne wyparcie swoich zbrodni, jej wersja zdarzeń w zderzeniu ze wspomnieniami więźniów opisujących Pohl jako wyjątkowo okrutną sadystkę, stała się punktem wyjścia do teatralnych poszukiwań. Twórcy pragną zadać pytania dotyczące historii i jej związku z teraźniejszością, mechanizmów pamięci, niepamięci i wyparcia, odwiecznych dylematów granic dobra i zła, związku kata i ofiary.
Twórcy spektaklu: pomysł i realizacja: Fundacja Gra/nice, reżyseria: Dorota Abbe, tekst: Kuba Kapral, scenografia: Grupa Mixer, muzyka: Grzegorz Mazoń, choreografia: Ilona Gumowska, obsada: Łukasz Batko, Masza Lesiak-Batko, Żaneta Małkowska, Piotr Mokrzycki.
Organizator: Fundacja Granice
27 sierpnia (środa)
16.00 Czytanie performatywne fragmentów opowiadań Chavy Rosenfarb, czyta Anita Tomczak. [PL]
Wstęp wolny
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83
To już tradycja, wspólne czytanie w Parku Ocalałych. W tym roku w ramach 81. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto w amfiteatrze przy budynku Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi (w razie niepogody w foyer) aktorka Anita Tomczak, przeczyta fragmenty opowiadań Chavy Rosenfarb, które ukażą się na koniec 2025 roku pt. “Ocalali”. Będzie to już siódmy tom twórczości tej autorki wydany w ramach Biblioteki Centrum Dialogu.
17.00 Mapa pamięci. Tu-tam-kiedyś-dziś - warsztat. [PL/ENG]
Prowadzenie: Patrycja Dołowy
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Warsztaty i działanie artystyczne site-specific (druga część w sobotę 30.08.), wpuszczające współczesne historie potomków łodzian w tkankę miasta ich pochodzenia, angażujące zarówno potomków z całego świata, jak i dzisiejszych mieszkańców Łodzi do wspólnego działania, pozwalające im bliżej się poznać i budować różnorodną mapę opowieści o dzisiejszej i dawnej Łodzi z zaznaczeniem ścieżek prowadzących z różnych miejsc na świecie, a wywodzących się i na nowo spotykających właśnie tutaj.
19.00 Ile z Ocalałych jest w nas? - rozmowa z potomkami Ocalałych z łódzkiego getta. [PL/ENG]
Zapisy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
To spotkanie będzie próbą odpowiedzi na trudne, ale niezwykle ważne pytanie: ile z doświadczeń Ocalałych nosimy w sobie – jako ich dzieci i wnuki? Jak wyglądała codzienność tych, którzy dorastali w cieniu milczenia albo wśród urywków opowieści o łódzkim getcie, Zagładzie, wojnie? Jak trauma, pamięć i nieopowiedziane historie kształtowały ich tożsamość, relacje rodzinne i sposób patrzenia na świat?
Zapraszamy na rozmowę potomków Ocalałych z łódzkiego getta – pełną osobistych wspomnień, refleksji i emocji. Będzie to opowieść o dziedziczeniu pamięci, ale też o jej braku. O dzieciństwie naznaczonym doświadczeniem wojny, mimo że urodzonym już po niej. O pytaniach, które często padały zbyt późno – lub nigdy.
Uczestnicy rozmowy podzielą się własnymi historiami i opowiedzą, czy w ich domach mówiło się o przeszłości, czy raczej panowała cisza? Jak dorasta się w cieniu getta, które już nie istnieje, ale wciąż powraca w opowieściach, snach i emocjach? Jak dziś noszą w sobie pamięć swoich rodziców i dziadków?
To spotkanie to próba zrozumienia, że choć wojna się skończyła, jej echo wciąż brzmi – w nas, naszych rodzinach i naszej pamięci.
28 sierpnia (czwartek) - Dzień Ocalałych
16.00 Wręczenie certyfikatów drzew pamięci - uroczystość nadania nowych drzew pamięci rodzinom Ocalałych z łódzkiego getta i koncert Chóru Dziecięcego Miasta Łodzi oraz Chóru Żydowskiego Clil. [PL/ENG]
Wstęp wolny
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83
Od 2004 roku w Parku Ocalałych sadzone są drzewa pamięci dedykowane osobom, bądź rodzinom, które przeżyły wojnę. Co roku dochodzą nowe nazwiska. Sadzą je Ocalali, albo ich potomkowie, dzieci, niekiedy wnukowie, którzy przyjeżdżają z różnych zakątków świata. W tej chwili w Parku Ocalałych jest już ponad 650 drzew pamięci.
Chór Dziecięcy Miasta Łodzi wykona wspólnie z Chórem Żydowskim Clil utwory: Marzenie (sł.:Abram Koplowicz, muz.: Lena Piękniewska, Paweł Skorupka, arr.: Przemysław Roland Orawski) - dyrygent Przemysław Roland Orawski i Jadą dzieci, jadą. (sł.: Miriam Harel, z repertuaru Chóru Żydowskiego Clil), dyrygent: Maciej Lewy.
Ponadto Chór Dziecięcy Miasta Łodzi wykona: Arum dem fayer (sł.: nieznany, muz.: nieznany, arr.: Waldemar Sutryk), dyr. Przemysław Roland Orawski. Natomiast Chór Żydowski Clil wykona: Ani Maamin (muz.: kantor Ariel Dawid Fastag), dyr. Maciej Lewy.
17.00 Nie będziemy obojętni - wspomnienie Mariana Turskiego.
Goście: Joanna Turska, Zuzanna Herzberg, Joanna Podolska. Prowadzenie Estera Flieger.
Zapisy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Spotkanie poświęcone pamięci Mariana Turskiego – zmarłego w tym roku Ocalałego z Holokaustu, więźnia łódzkiego getta, historyka, dziennikarza, działacza na rzecz praw człowieka i świadka XX wieku. Jego słowa „Nie bądź obojętny” stały się wezwaniem do odpowiedzialności i empatii, rezonującym daleko poza granicami Polski.
Podczas wieczoru wspomnień spróbujemy przywołać sylwetkę Mariana Turskiego – człowieka głęboko zaangażowanego w budowanie pamięci o Zagładzie, ale też aktywnego obywatela, którego głos nie milknął w sprawach współczesnych. Będziemy mówić o jego życiu, wartościach i dziedzictwie, jakie po sobie pozostawił.
Naszymi gościniami będą: Joanna Turska – córka Mariana Turskiego, która podzieli się osobistymi wspomnieniami o ojcu; Joanna Podolska – dziennikarka, publicystka, wieloletnia dyrektorka Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, znawczyni historii Łodzi i dialogu międzykulturowego; Zuzanna Herzberg – artystka i aktywistka, której twórczość często dotyka tematów pamięci, dziedzictwa i oporu.
Spotkanie będzie nie tylko okazją do wspomnień, ale także refleksji nad odpowiedzialnością, jaką mamy jako społeczeństwo – wobec historii i wobec siebie nawzajem.
19.00 Pieśni żydowskie - koncert Macieja i Marka Kądzielów. [PL]
Marek i Maciej Kądziela to artyści, których łączy nie tylko wspólna krew, ale i wyjątkowa muzyczna wrażliwość. Marek i Maciej Kądziela wracają do repertuaru, który przez lata dojrzewał razem z nimi – do Pieśni żydowskich.
Wstęp wolny.
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83
Ten koncert to hołd złożony tradycji – nie tylko muzycznej, ale także duchowej i kulturowej. W pieśniach żydowskich, głęboko zakorzenionych w historii i emocjach, bracia odnajdują przestrzeń do intymnego dialogu – między sobą, z publicznością, i z pamięcią pokoleń.
Ich interpretacje są autentyczne, odważne i przejmujące. Z jednej strony – szacunek dla oryginalnych melodii i języka tradycji; z drugiej – nowoczesna ekspresja jazzowa, improwizacja, chwile ciszy i intensywnej ekspresji. Gitara Marka i saksofon Macieja splatają się w narrację, która nie potrzebuje słów, by poruszyć najgłębsze struny ludzkiej wrażliwości.To nie jest koncert. To doświadczenie. Spotkanie z muzyką, która pamięta. I z braćmi, którzy potrafią tę pamięć przetłumaczyć na dźwięk.
20.00 Szechina cicho się uśmiecha - koncert zespołu NACHUM. [PL/ENG]
Wykonawcy: Miłosz Pękala / perkusja, Ola Bilińska / wokal, Ola Rzepka / perkusja, Noem Zylberberg / pianino, Piotr Łyszkiewicz / saksofon.
Zapisy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.@Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Nachum to zespół, który jako punkt wyjścia do swojej muzyki obrał twórczość żydowskiego kompozytora pochodzącego z Rzeszowa - Nachuma Sternheima. Jego utwory, choć nauczane są i śpiewane w USA, Izraelu i odnaleźć je może w wielu antologiach pieśni jidysz wydanych za oceanem, w Polsce pozostają praktycznie nieznane. Na swój muzyczny warsztat wziął je perkusista Miłosz Pękala (m.in. Kwadrofonik, Mitch & Mitch), nadając im awangardowy charakter oscylujący na pograniczu jazzu, muzyki rozrywkowej i eksperymentu. Całości dopełniają aranżacje Noama Zylberberga, pianisty od wielu lat mieszkającego i tworzącego w Warszawie, zafascynowanego polską muzyką popularną międzywojnia, którą aranżuje i wykonuje wraz ze swoją Małą Orkiestrą Dancingową. Żeńską część składu tworzą Ola Bilińska (m.in. Babadag, Berjozkele, Bye Bye Butterfly), wokalistka znana ze swoich współczesnych interpretacji muzyki tradycyjnej, w tym pieśni w języku jidysz, oraz Ola Rzepka (Drekoty, Pogodno, Alte Zachen) – perkusistka i kompozytorka tworząca w domenie alternatywy i współczesnej muzyki improwizowanej. Skład koncertowy dopełnia saksofonista, kompozytor i producent Piotr Łyszkiewicz.
30 sierpnia (sobota)
11.00 Pojednany ze złem - spotkanie z Leonem Weintraubem, Ocalałym z łódzkiego getta. [PL/ENG]
Zapisy pod adresem: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.@Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Liczba miejsc ograniczona.
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83
Leon Weintraub urodził się 1 stycznia 1926 r. w Łodzi w rodzinie Szula-Szlomy zmarłego w 1927 r. w Łodzi i Natalii, która zginęła w 1944 r. w Auschwitz. Matka aby zapewnić byt swoim dzieciom (Leon miał jeszcze 4 siostry) otworzyła małą pralnię przy ul. Kamiennej 2. Do wybuchu wojny ukończył 6 klas szkoły podstawowej, później kontynuował ją jeszcze do czasu zamknięcia szkół w getcie jesienią 1940 r.
Już w zimie 1939, rodzina Weintraubów musiała przeprowadzić się do getta. Czternastoletni Leon mógł nadal uczęszczać do szkoły od wiosny 1940, aż do zamknięcia szkół w getcie jesienią 1941. Pracował najpierw w warsztacie galwanizatorskim, później w blacharskim i następnie jako elektryk. W sierpniu 1944 r. wyjechał transportem do obozu Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka). Tam został oddzielony od reszty rodziny.
Po kilku tygodniach udało mu się opuścić obóz w Auschwitz kiedy, niezauważony przez strażników, dołączył do transportu do Głuszyc. Następnym obozem był Dörnhau, Kolce, gdzie jako „specjalista” musiał wykonywać prace elektryczne – zakładanie linii napowietrznych dla paramilitarnej organizacji Todt. Zaraz po wojnie rozpoczął studia medyczne w Göttingen. Wrócił do Polski w listopadzie 1950 i po ukończeniu studiów pracował jako ginekolog w Warszawie. W marcu 1969 r. z powodu wzrastającego w Polsce antysemityzmu stracił pracę jako ordynator oddziału położniczo-ginekologicznego w Otwocku i wyemigrował wraz z rodziną do Szwecji. Tam mieszka do dzisiaj utrzymując kontakt z Polską.
W 2022 roku ukazał się wywiad-rzeka Magdaleny Jaros z Leonem Weintraubem pt. „Pojednanie ze złem”. Leon jest także bohaterem wielu dokumentów, do dziś prowadzi spotkania z młodzieżą w Niemczech i Polsce, podczas których edukuje w duchu dialogu polsko-żydowskiego.
13.30 Oprowadzanie kuratorskie z Pawłem Michną po wystawie „System mody". [ENG]
Bilet: normalny 38 zł | ulgowy 28 zł
Bilety do nabycia w kasie Muzeum oraz online na stronie bilety.cmwl.pl
Kuratorzy: Karolina Sulej, Paweł Michna
Opiekun merytoryczny: Marcin Gawryszczak
Koordynatorka: Aleksandra Kmiecik
Identyfikacja graficzna: Gra-Fika
Architektura wystawy: Koziej Architekci
Osoby artystyczne: Paulina Buźniak, Krzysztof Gil, Zuzanna Hertzberg, Małgorzata Markiewicz, Witek Orski, Agnieszka Wach i Błażej Worsztynowicz, Paweł Żukowski
Miejsce: Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi | ul. Piotrkowska 282
Zapraszamy na opowieść o tym, dlaczego nie można pomijać tematu mody i ubrań w opowieści o Zagładzie - i dlaczego tak długo ten temat był pomijany i przemilczany. Co się wydarzyło, że mógł powrócić? O czym potrafi opowiedzieć? Z wystawy wyłania się obraz getta do tej pory schowany w archiwach i tekstach naukowych, wreszcie szeroko upublicznia się ważny etap historii Łodzi. Karolina Sulej pokaże, ile można wyczytać z tych śladów i wyjaśni, jak to się stało, że w getcie tworzono wystawy, lookbooki, zdjęcia produktowe, produkowano bieliznę i puszki do pudru. Jak to się stało, że taka pozłotka przykrywała mrok przemocy i śmierci?
Wystawa w CMWŁ to też nie tylko "tam i wtedy" historii, ale także żywa narracja komentująca to, czym jest przemoc i walka o godność w dzisiejszym świecie. Karolina Sulej opowie, jak artyści wybrani na wystawę przepuścili historię przez swoją wrażliwość artystyczną i dlaczego akurat te nazwiska w kontekście historii getta wydały jej się najciekawsze.
Karolina Sulej skorzysta nie tylko z perspektywy wystawy, ale też poszerzy opowieść o swoje wieloletnie badania nad rolą ubrań w kryzysach kultury, w szczególności w czasie Drugiej Wojny i o swoje nagradzane książki "Rzeczy osobiste" i "Historie osobiste".
16.00 Spacer site-specific - finał warsztatu z Patrycją Dołowy. [PL/ENG]
Wstęp wolny
Druga część działania warsztatów Mapa pamięci. Tu-tam-kiedyś-dziś, do której zaproszeni zostaną dzisiejsi mieszkańcy Łodzi oraz potomkowie. Jest to działanie performatywne site specific w kilku przestrzeniach miasta – miejscach powiązanych z potomkami. Działanie będzie miało formę spaceru, trasą opracowaną na podstawie miejsc związanych z potomkami, startującego z Parku Ocalałych w miasto. W wybranych miejscach wspólnie zostaną umieszczone małe obiekty (niewielka ingerencja o sensie symboliczno-wspólnotowym), a każdemu z nich będzie towarzyszyła opowieść potomka łącząca Łódź z innymi miastami.
31 sierpnia (niedziela)
12.00 Spacer śladami getta łódzkiego. Stacja Radegast. Oprowadzanie rozszerzone. [PL/PJM]
Start: Oddział Stacja Radegast al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12
Wstęp: 12 zł bilet normalny, 6 zł bilet ulgowy.
Organizator: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – Oddział Stacja Radegast | al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12
14.00 Pokaz filmu Świat zadrży (The World Will Tremble), reż Lior Geller, dystrybucja Vertical, Wielka Brytania, USA, Bułgaria, Izrael. Po pokazie odbędzie się spotkanie z reżyserem. [PL/ENG]
Wstęp bezpłatny
Zapisy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.@Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Miejsce: EC1 - Miasto Kultury | ul. Tuwima 46
Lior Geller: to nominowany do nagrody Emmy izraelsko-amerykański reżyser, którego filmy były prezentowane na ponad 100 festiwalach filmowych i zdobyły ponad 60 nagród, w tym Niemiecką Nagrodę Filmową oraz nagrodę Cinema for Peace na Berlinale. Jego film dyplomowy został pokazany na ponad 70 międzynarodowych festiwalach, ustanawiając rekord Guinnessa jako najbardziej nagradzany film studencki w historii, przynosząc mu również nominację do Studenckiego Oscara.
Opis filmu:
W filmie „Świat zadrży" (The World Will Tremble), w reżyserii Liora Gellera, poznajemy nigdy wcześniej nieopowiedzianą, wstrząsającą historię grupy polsko-żydowskich więźniów z czasów II wojny.
Zmuszeni do grzebania własnych rodaków, Solomon Wiener (Oliver Jackson-Cohen) i Michael Podchlebnik (Jeremy Neumark Jones) decydują się na ucieczkę z nazistowskiego obozu śmierci, by stworzyć pierwsze na świecie naoczne świadectwo Holokaustu.
„Świat zadrży" (The World Will Tremble) to poruszający hołd dla siły ludzkiego ducha, który – nawet w obliczu niewyobrażalnego okrucieństwa – potrafi znaleźć odwagę, by walczyć o prawdę i sprawiedliwość.
Film w języku angielskim z polskimi napisami.
Spotkanie z reżyserem w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski.
Organizator: Gmina Żydowska w Łodzi