Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
  • EN

Miejsca związane z Żydami zachodnimi w Litzmannstadt Ghetto

Ulica Franciszkańska

ul. Franciszkanska 29 Ulica Franciszkańska była najdłuższą arterią w Litzmannstadt Ghetto. Dla wielu Żydów z Europy Zachodniej stała się ostatnim adresem przed wywózką do obozów śmierci. Jej początek i koniec wyznaczały wartownie niemieckie. W eleganckich kamienicach w jej południowej części, w sąsiedztwie pałacu Biedermanna, działały ważne instytucje. Pod numerem 27, w budynkach parafialnych  zamienionego w magazyn Kościoła Mariawitów, znajdowała się siedziba I rewiru policji żydowskiej. Obok niego funkcjonował Sąd  Doraźny i Komisja Wysiedleńcza, w której na początku 1942 r. sporządzane były listy mieszkańców getta wysyłanych do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.  Przy Franciszkańskiej 29 miała swoją siedzibę szkoła podstawowa, działająca do jesieni 1941 r., a od maja 1942 r. -  Resort Krawiecki. Jesienią 1941 r., po przywiezieniu do getta blisko 20 tysięcy Żydów z Europy Zachodniej, duża ich część została rozlokowana w kolektywach przy ul. Franciszkańskiej. 

 ul. Franciszkanska 27 ul. Franciszkanska 29 ul. Franciszkanska 15

Pod numerem 13 znajdował się kolektyw wysiedleńców z Frankfurtu nad Menem, pod numerem 21 mieszkali Żydzi przywiezieni II i III transportem z Pragi. Na Franciszkańskiej 27 powstał kolektyw Berlin IV, w kamienicy obok pod numerem 29 - kolektyw Praga IV. Po przeciwnej stronie ulicy, w kamienicy pod numerem 30, mieściła się synagoga ortodoksyjna, kuchnia gminna, a następnie Wydział Odzieżowy. Przy Franciszkańskiej 31, w dawnym kinie „Bajka”, od 17 października do 27 listopada 1941 znajdowała się siedziba kolektywu Hamburg. Po jej przeniesieniu na ul. Młynarską 25, w budynku zaczął funkcjonować reformowany dom modlitwy, stworzony z myślą o Żydach z Europy Zachodniej. Ostatnim kolektywem mieszczącym się przy ulicy Franciszkańskiej pod numerem 37 była kwatera części przesiedleńców z transportu Praga III.

 ul. Franciszkanska 31 ul. Franciszkanska 15 ul. Franciszkanska 13
Przy ulicy Franciszkańskiej mieszkały także przywiezione w transportach z Pragi siostry Franza Kafki, światowej sławy pisarza, autora Procesu i Przemiany – Gabriele Hermannova (Franciszkańska 13/15) i Valerie Pollakova (Franciszkańska 29)

© 2020 Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.