Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
  • EN

Miejsca związane z Żydami zachodnimi w Litzmannstadt Ghetto

Stacja Radegast - bocznica na Marysinie

 Memoriał Stacja Radegast - wnętrzeBocznica kolejowa na Marysinie, znana obecnie pod okupacyjną nazwą jako stacja Radegast, powstała w 1937 r., ale zaczęła spełniać swoją rolę od kwietnia 1940 r. Początkowo na stację Radegast przywożono żywność i opał dla getta oraz surowce do produkcji ubrań, butów i mundurów dla niemieckiej armii; stąd wyjeżdżały także gotowe wyroby. Od 1941 r. na Radegast przywożono transporty Żydów z Europy Zachodniej, m.in. z Berlina, Pragi, Wiednia i Luksemburga, a także Cyganów z Burgenlandu, a potem również ludność żydowską z likwidowanych gett miast i miasteczek Kraju Warty. Od stycznia 1942 r. z tej stacji Radegast wyruszały transporty Żydów do obozów zagłady - najpierw na północ do Chełmna, potem na południe – do Auschwitz-Birkenau.

W 2005 r. wzniesiono tu Pomnik Ofiar Litzmannstadt Getto autorstwa Czesława Bieleckiego, na który składa się widoczna z daleka złamana kolumna, z napisem głoszącym po polsku, angielsku i hebrajsku „Nie zabijaj”. Do wnętrza monumentu prowadzi tunel, zakończony tzw. holem miast z nazwami miejscowości, z których pochodzili Żydzi zamknięci w łódzkim getcie. W tunelu zostały wyeksponowane kopie list transportowych i gabloty z przedmiotami odnalezionymi w Chełmnie nad Nerem. Obok zabytkowego budynku stacji, w którym mieści się oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych, stoją wagony towarowe, jakimi wywożono ludzi na śmierć. Za budynkiem ustawiono betonowe macewy z nazwami obozów zagłady, do których trafiali Żydzi z Litzmannstadt Ghetto, m.in.: Sachsenhausen-Oranienburg, Stutthof, Gross-Rosen czy Ravensbruck. Tablice na murze przypominają, że pomnik powstał z funduszy miasta, skarbu państwa i sponsorów za kadencji prezydenta Łodzi, Jerzego Kropiwnickiego. Znaczną dotację przeznaczył na ten cel Josef Buchman, biznesmen z Frankfurtu, którego rodzice zginęli w getcie Litzmannstadt. Wkład w powstanie monumentu miało też miasto Wiedeń.

© 2020 Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.