Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
  • EN

Pola Nireńska - Eliza Sierocińska, Iga Lewandowska

Jan Karski i Pola NireńskaPola Nireńska urodziła się 28 lipca 1910 w Warszawie. Od najmłodszych lat interesowała się tańcem, mimo sprzeciwu rodziny i braku kształcenia formalnego nie poddała się. Zaczęła spełniać swoje marzenia w wieku 9 lat, kiedy została dopuszczona do udziału w obozie dla dziewcząt Summer Dance.

 

Mimo, że była Żydówką uczęszczała do katolickiej szkoły. Jako nastolatka potajemnie brała lekcje baletu, lecz doszła do wniosku, że to nie dla niej. Lepiej czuła się w tańcu nowoczesnym. Kiedy miała 17 lat przekonała rodziców, żeby pozwolili jej studiować taniec. Dokonała tego po przez zamknięcie się  w swoim pokoju na 3 dni. Jej upór przyniósł sukces, lecz jej rodzice zgodzili się pod warunkiem, że nigdy nie będzie występować publicznie. Nireńska przyjęła warunki i rozpoczęła studia w prestiżowej szkole Mary Wigmam w Dreźnie. Jej nauczyciele czuli, że oprócz zamiłowania do tańca, uwielbia muzykę. Mary Wigmam uważała, że Pola powinna porzucić taniec i bardziej skupić się na muzyce, lecz Nireńska nie chciała. W 1931 roku ukończyła studia, jako najlepsza uczennica.
      W latach 1932 i 1933 rozpoczęła tournée po Niemczech i Stanach Zjednoczonych razem z zespołem Wigman. Po powrocie do Niemiec zespół otwiera nową szkołę, która stała się obiektem ataków nazistów. Nireńska nadal tańczyła, jej ciężka praca została doceniona i w 1934 roku otrzymała pierwszą nagrodę  za choreografię i II nagrodę za taniec solowy nadaną przez Międzynarodowy Kongres Tańca w Wiedniu. To pozwoliło jej kontynuować europejską trasę koncertową, tym razem jako tancerka solowa. Otrzymała stypendium artystyczne od polskiego rządu dzięki temu studiowała  przez pewien czas pod Rosalią Chládek w Austrii. Rozpoczęła też pracę w operze we Florencji. Pola Nireńska przeniosła się do Londynu w 1935 roku, gdzie wyszła za mąż za pilota RAF, hrabiego Jana Ledemanna. Założyła własne studio i pracowała dla Arts Council of Great Britain. Współpracowała z wieloma znaczącymi wówczas tancerzami, takimi jak Kurt Jooss czy Sigud Leeder. Była również modelką dla rzeźbiarza Jacoba Episteina. Po rozwodzie z Johnem Ledemannem, przeniosła się do Stanów Zjednoczonych.
      W 1949 roku, została zaproszona przez Teda Shawna żeby tańczyć w dziewiątym sezonie Pillow Festival Jakubowego. Podczas studiów w Nowym Jorku u boku  takich nowoczesnych pionierów tańca jak Gertrude Shurr, Doris Humphrey, Louis Horst, i Charles Weidman, występowała i uczyła się w Adelphia College i Carnegie Hall. W 1950 roku zadebiutowała tańcząc w Boston Conservatory. Pola Nireńska miała zamiar kontynuować nauczanie tańca, należąc do Berkshire Playhouse Dramat School w Stockbridge.  W 1956 roku założyła własną firmę w Waszyngtonie, a w 1960 otworzyła studio w specjalnie wybudowanym domu. Wkrótce miała ponad 400 uczniów.
        W 1969 roku Pola Niereńska wyszła za mąż po raz drugi. Drugim mężem słynnej tancerki został Jan Karski. Karski w tym czasie był wykładowca w Georgetown Univercity i dyplomatą. Jej pożegnalny koncert został wystawiony w lipcu 1990 roku.
Pola Nireńska odeszła tragicznie dwa lata później. 25 lipca 1992 roku wypadła z okna balkonu popełniając samobójstwo.   
W 1993 Jan Karski ustanowił nagrodę imienia swojej żony. Administrowana jest przez Żydowski Instytut Naukowy YIVO (YIVO Institute for Jewish Research) w Nowym Jorku, który przyznaje ją co roku autorom publikacji na temat roli i wkładu Żydów polskich w kulturę polską. Jej wysokość wynosi 5 tys. dolarów. Laureatami tej nagrody byli:
•    1993 Eugenia Prokop-Janiec
•    1994 Jerzy Ficowski i Michał Friedman
•    1995 Marek Rostworowski
•    1996 Henryk Grynberg
•    1997 Ruta Sakowska
•    1998 Jerzy Tomaszewski
•    1999 Hanna Krall
•    2000 Maria i Kazimierz Piechotkowie
•    2001 ks. Stanisław Musiał
•    2002 Leszek Hońdo
•    2003 Michał Jagiełło
•    2004 Monika Adamczyk-Garbowska
•    2005 Jan Jagielski
•    2006 Joachim S.Russek
•    2007 Joanna Tokarska-Bakir
•    2008 Szymon Rudnicki
•    2009 prof. dr hab. Aleksander B.Skotnicki
•    2010 Joanna Nalewajko-Kulikov
•    2011 prof. dr hab Marcin Wodziński

© 2019. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.