Page 10 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE I RZĄD NA UCHODŹSTWIE

W nocy z 17 na 18 września 1939 r. prezydent
rp i wódz naczelny przekroczyli granicę polsko-ru-
muńską, udając się do Francji. Zostali tam interno-
wani przez władze Rumunii. Wobec tego prezydent
rp Ignacy Mościcki wyznaczył na swego następcę
generała Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego.
Gdy ta kandydatura spotkała się ze sprzeciwem, na
urząd prezydenta rp nominowany został Władysław
Raczkiewicz, który powołał generała Władysława
Sikorskiego jako premiera i Naczelnego Wodza Pol-
skich Sił Zbrojnych. W ten sposób zachowana została
ciągłość instytucji państwowych Polski.
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie
uznawany był przez cały okres II wojny światowej
na forum międzynarodowym. Jego siedzibą był
Paryż, później Angers, a od końca czerwca 1940 r. –
po kapitulacji Francji – Londyn.
Jednym z najważniejszych zadań rządu rp na emi-
gracji było tworzenie Polskich Sił Zbrojnych na Za-
Marian i Edmund Kozielewscy (po lewej na górze). Rok 1922; zbiory Muzeum
chodzie, ale od początku swej działalności angażował Miasta Łodzi, dzięki uprzejmości rodziny Jana Karskiego
się w budowanie Polskiego Państwa Podziemnego Premier Władysław Sikorski, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych (po lewej),
w okupowanym kraju. Konspiracyjna organizacja oraz prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz (u góry). Zbiory NAC
wojskowa, która powstała w oblężonej Warszawie
w końcu września 1939 r., została podporządkowa-
na Rządowi na uchodźstwie. W lutym 1942 r. Zwią-
zek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię
Krajową.
Naczelnymi zadaniami pionu wojskowego tajnego
państwa była rozbudowa podziemnej armii i przy-
gotowanie jej do walki, a także stała łączność mię-
dzy okupowaną Polską a Rządem na uchodźstwie.
Pion cywilny miał przygotować zrąb administracji
do przejęcia władzy po zakończeniu działań wojen-
nych. Podziemna struktura państwa polskiego wio-
sną 1944 r. posiadała największą podziemną armię
w okupowanej Europie (200 tys. żołnierzy).
Jan Karski został włączony do pracy konspiracyj-
nej, kiedy dopiero tworzyły się struktury Państwa
Podziemnego. Powierzenie mu tajnej misji kurier-
skiej zawdzięczał częściowo przedwojennej pracy
w msz, ale przede wszystkim związkom rodzinnym
– jego brat Marian Kozielewski od 1934 r. był komen-
dantem warszawskiej policji w stopniu podpuł-
kownika, zaangażowanym w obronę Warszawy i od
początku wojny związanym z konspiracją. To on po-
wierzył Karskiemu pierwszą zagraniczną misję do
Francji. Razem przygotowali raport o sytuacji w kraju.

10 | Jan Karski. Człowiek wolności