Page 7 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Raport 2016 - Sprawiedliwi nr 4

No 4 RAPORT 2016: Sprawiedliwi

Historie ukryte

w murach

Prelekcja w Muzeum Polaków
Malina Kłak XXXIV LO w Łodzi
Ratujących Żydów im. Rodziny
Ulmów w Markowej 9 Widok na Ośrodek „Brama Grodzka
– Teatr NN” w Lublinie 9

Okrucieństwo II wojny światowej nie ogranicza się do strat łości po poprzednich mieszkań- wym oraz ich historiom ratowania
ludnościowych. Z dziedzictwa w postaci żydowskich cach. Żydów. A nawet, ku miłemu za-
placówek publicznych, domów oraz własności prywatnych Ogrom nieodwracalnych szkód skoczeniu, zauważyliśmy na stole
zostało tak niewiele, jak ze społeczeństwa żydowskiego. ujrzeliśmy na własne oczy, zwie- pierwszy numer naszej gazetki.
Po raz kolejny przekonaliśmy się o tym na wyjeździe do dzając Ośrodek „Brama Grodzka Drugiego dnia wyjazdu wysłucha-
– Teatr NN”. W archiwum każdy
liśmy historii rodziny Ulmów (Jó-
Lublina i Markowej. żydowski mieszkaniec miasta ma zefa, Wiktorii oraz ich sześciorga
własny segregator ze wszystkimi dzieci), która została zamordo-
(nieraz nikłymi) informacjami, wana wraz z Żydami, których
Zwiedziliśmy Bramę Grodzką, XVI i XVII wieku, jak i przez na- jakie po nim pozostały. Ilość pu- ukrywali, oraz ujrzeliśmy okolice
teraz służącą za siedzibę Teatru jazd kozacko-moskiewski w 1655 stych akt przeraża. Przeszliśmy Markowej, gdzie zdarzenia te
NN. W jej murach i okolicach kryją roku. Dopiero II wojna światowa wystawę „Lublin. Pamięć miej- miały miejsce i znajdują się nieco
się wspomnienia ludzi wymaza- przyniosła kres tolerancji religijnej sca”, na której zobaczyliśmy setki już zapomniane groby. Dopiero 7
nych z kart historii czy raczej z do- oraz współpracy międzykulturo- zdjęć, przesłuchaliśmy dźwięki wtedy skierowaliśmy się do mu-
kumentów – bo nie z naszej pa- wej. Dokładne oszacowanie, ilu przedwojennego miasta, a cały czas zeum ich imienia.
mięci. Byliśmy również w Mu- osobom udało się przeżyć lata towarzyszyły nam segregatory. Przed wejściem rozciąga się mo-
zeum Polaków Ratujących Żydów wojenne, jest problematyczne Niezwykłym przeżyciem była numentalnych rozmiarów ściana
podczas II Wojny Światowej im. z wielu względów, m.in. migracji. druga część wystawy, dla nas z imionami Polaków ratujących
Rodziny Ulmów, gdzie pozna- Na początku sierpnia 1944 roku przecież tak ważna: „Pamięć Żydów. Obeszliśmy multime-
liśmy historię tej rodziny. w mieście mieszkało ok. 300 Ży- Sprawiedliwych – Pamięć Świa- dialną wystawę, pełną fotografii,
Brama Grodzka, nasz pierwszy dów, w tym ledwie 15 przedwo- tła”. Od historii codziennego filmów, dokumentów. Eksponaty
punkt, zwie się również Bramą jennych Żydów lubelskich, co przedwojennego życia prze- opisano po polsku, angielsku
Żydowską, bowiem niegdyś sta- należy porównać do ok. 42 tys. szliśmy w czasy Zagłady. Wszyst- i hebrajsku. W samym centrum
nowiła przejście pomiędzy Starym przed wojną. kie pomieszczenia były pochło- ukazano mieszkanie Ulmów.
Miastem a dzielnicą żydowską. Wokół bramy, po żydowskiej stro- nięte ciemnością, aż do Mar- Nieważne ile by się zobaczyło wy-
Znajdowały się tam miejsca, takie nie, zostały puste przestrzenie. twego Lasu. Tam przechodzimy blakłych zdjęć ofiar, ilu opowieści
jak najstarsza drukarnia hebraj- Aktualnie nikt nie szuka pod pomiędzy martwymi pniami, słu- o bohaterstwie wysłuchało, akty
ska, Gmina Żydowska czy syna- ogromnym parkingiem i drogą chając wiersza: Umarli nie chwa- czystego człowieczeństwa za-
goga Saula Wahla, było też wiele szybkiego ruchu śladów stoją- lą Boga w języku jidysz. Wtedy wsze będą robić wrażenie. Żadna
szkół żydowskich, tzw. chederów. cych niegdyś ścisłych szere- jednak weszliśmy do jasnej, historia nie jest taka sama, dla-
Żydowscy mieszkańcy Lublina gów kamienic bądź synagogi otwartej przestrzeni. Tam znaleź- tego warto jest poznać ich jak naj-
przeszli zarówno przez gwał- – wszystko doszczętnie unicest- liśmy kolejne segregatory, tym więcej, bo ich bohaterowie zaska-
towny rozwój miasta na przełomie wiono, tak jak wszystkie pozosta- razem poświęcone Sprawiedli- kują tak samo za każdym razem.

NA

SZA

RE

DAK

CJA