Nie ma dzieci, są ludzie. Ten słynny cytat z Janusza Korczaka jest fundamentem dzisiejszej pedagogiki. Już na początku XX w. postulował poszanowanie dziecka na równi z dorosłymi.

Polski pedagog wyprzedził jednak swoją epokę. Społeczność międzynarodową, nad problemem dzieci w społeczeństwie pochyliła się dużo później. Organizacja Narodów Zjednoczonych dopiero w 1989r. (28 lat temu!) uchwaliła Powszechną Konwencję Praw Dziecka. Co ciekawe deklaracji nie podpisało państwo będące symbolem wolności – USA.

Do czasów nowożytnych dzieci uznawano za własność dorosłych i nie tylko nie posiadały swobody decydowania w istotnych obszarach swojego życia, ale mogły zostać przez rodziców sprzedane w niewolę. Dramatyczna była zwłaszcza sytuacja młodszego rodzeństwa, które rodzice często zostawiali bez najmniejszego wsparcia materialnego. W XIX w. widok pracującego dziecka był na porządku dziennym. Kilkuletnie dzieci zatrudniano w fabrykach (czasem, z racji małego wzrostu, obługiwały maszyny dwa razy większe od siebie) czy w kopalniach. Za wykonywaną pracę płacono im 1/4 zarobków dorosłego piastujacego to samo stanowisko.

Dopiero w XX w. zaczęto zastanawiać się nad ochroną dzieci i ich miejscem w społeczeństwie. Chlubnym początkiem był brytyjski Children Act z 1908 r., zabraniający zatrudniania ich w kopalniach, fabrykach i rolnictwie. Był to jednak dopiero początek – ruch obrony praw dziecka ciągle był zdominowany przez organizacje filantropijne, działające na rzecz wyzyskiwanych i opuszczonych dzieci. Ciągle nie podejmowano tematu gwarancji ochrony praw dzieci przez państwo.

Początkiem tworzenia systemu ochrony praw dziecka było powołanie w 1920 r. Międzynarodowego Związku Pomocy Dzieciom (UISE) z siedzibą w Genewie. Związek gromadził fundusze na rzecz pomocy dzieciom – ofiarom wojny. W 1924 r., dzięki jego staraniom, Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację Praw Dziecka, zwaną Genewską.

Po II Wojnie Światowej prawami dziecka zainteresowała się Organizacja Narodów Zjednoczonych. W 1946 r. na wniosek Polski powstał UNICEF, Międzynarodowy Fundusz Narodów Zjednoczonych Doraźnej Pomocy Dzieciom. Po wieloletnich pracach Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło w 1959 r. Deklarację Praw Dziecka. Niestety, nie uzyskała ona mocy obowiązującej. Dopiero w 1989 r. w ramach ONZ została uchwalona Konwencja o Prawach Dziecka.  W 2000 r. powstał w Polsce urząd Rzecznika Praw Dziecka.  Od 2008 r. rzecznikiem jest Marek Michalak.

Konwencja ONZ dzieli Prawa Dziecka na cztery rodzaje:

• osobiste ( m.in. prawa do: życia, rozwoju, wychowania w rodzinie)
• polityczne (m.in. prawo do wyrażania własnych poglądów,)
• socjalne, (m.in. prawa do: godnych warunków życia, opieki zdrowotnej, odpoczynku)
• ekonomiczne, (m.in. prawo do: nauki)

Autorami tekstu są:

 
Monika Ciennik                          Michał Adamiak