Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska
oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi
zapraszaja do Łodzi w dniu 29.08.2025 r.
na główne uroczystości upamiętniające
81. rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto
Zapraszamy do Łodzi na uroczyste obchody 81. rocznicy likwidacji Litzmannstadt-Getto. Główne uroczystości odbędą się 29 sierpnia 2025 r. na Cmentarzu Żydowskim i na Stacji Radegast.
29 sierpnia to symboliczna data – w sierpniu 1944 r. z łódzkiego getta wywiezieni zostali przez niemieckich okupantów do Auschwitz-Birkenau ostatni mieszkańcy zamkniętej dzielnicy. Potem getto było stopniowo likwidowane.
Co roku Miasto Łódź organizuje uroczystości upamiętniające te wydarzenia i oddające cześć ofiarom. W tym roku mija 80 lat od zakończenia II wojny światowej, pamiętając o ofiarach zbrodni nazistowskich, jednocześnie chcemy mówić o tych, którzy ocaleli z Zagłady. Ocalali są z nami od lat, będą także w tym roku i aktywnie włączą się w wydarzenia. Świadectwo osób, które przeżyły Holokaust, ale także nauka płynąca ze spotkań są ważnym elementem pamięci. Na ostatnie dni sierpnia we współpracy z wieloma partnerami, także przedstawicielami drugiego i trzeciego pokolenia, przygotowaliśmy szereg spotkań, koncertów, projekcji filmowych, wystaw otwartych dla mieszkańców Łodzi oraz gości z Polski i zagranicy.
Łódź pamięta o swoich mieszkańcach, a także o tysiącach Żydów z podłódzkich miasteczek oraz wielu miast w Europie, którzy stracili tu życie lub stąd zostali wywiezieni do obozów zagłady. W sumie przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Wojnę przeżyło tylko kilka, najwyżej kilkanaście tysięcy osób. Nieliczni już Ocalali żyją dziś w różnych zakątkach Polski i świata.
29 sierpnia | piątek – Uroczystości główne
10.00 Otwarcie wystawy stałej Kulmhof "nie został żaden ślad…”. [PL/ENG]
Kuratorzy - Irmina Gadowska, Jerzy Maciej Koba
Organizator: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi
Opieka merytoryczna: Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem - Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie.
Wstęp wolny.
Miejsce: Dom Przedpogrzebowy, Cmentarz Żydowski | ul. Bracka 40
Wernisaż stałej wystawy fotograficznej, na której pokazane są zdjęcia historyczne, dokumentujące więźniów obozu, kolaże z tekstami przez nich napisanymi, a także współczesne fotografie miejsc pamięci.
Kulmhof (Chełmno nad Nerem) to pierwszy na ziemiach okupowanej Polski niemiecki obóz masowej zagłady. Powstał w grudniu 1941 roku i działał do kwietnia 1943 roku. Działalność obozu wznowiono w marcu 1944 roku w związku z planowaną likwidacją łódzkiego getta. W noc likwidacji obozu z 17 na 18 stycznia 1945, osiemdziesiąt lat temu, zamordowano ostatnich 45 więźniów rzemieślników. W okresie działalności obozu zamordowano ponad 200 tysięcy osób, było to główne miejsce zagłady ludności żydowskiej z Kraju Warty i łódzkiego getta.
11.00 Uroczystości religijne i symboliczne zapalenie zniczy pod pomnikiem pamięci łódzkich Żydów na Cmentarzu Żydowskim w Łodzi. [PL/ENG, tłumaczenie na PJM]
Miejsce: Cmentarz Żydowski | ul. Bracka 40
Uroczystości transmitowane będą w Internecie na portalu Facebook – fb.com/centrumdialogulodz oraz youtube.com/centrumdialoguwlodzi
11.50 Marsz pamięci z Cmentarza Żydowskiego na Stację Radegast.
Trasa: ul. Zmienna - Inflancka - al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto
12.30 Uroczystości oficjalne na Stacji Radegast (składanie zniczy). [PL/ENG, tłumaczenie na PJM]
Miejsce: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – Oddział Stacja Radegast | al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12
Uroczystości transmitowane będą w Internecie na portalu Facebook – fb.com/centrumdialogulodz oraz youtube.com/centrumdialoguwlodzi
Uczestnicy uroczystości po części z przemówieniem Ocalałego oddadzą hołd ofiarom getta, składając znicze.
Uroczystym obchodom towarzyszyć będzie przejście z chorągwią dedykowaną heroince, Hindzie/ Barbarze Beatus, które poprowadzi badaczka i artystka Zuzanna Hertzberg. Działanie ma charakter upamiętniający Hindę / Barbarę Beatus – łodziankę, aktywistkę, współzałożycielkę i jedną z przywódczyń Organizacji Antyfaszystowskiej „Lewica Związkowa” w getcie łódzkim. Heroinkę, która kierowała ruchem oporu oraz podjęła trudną decyzję o tym, że nie będzie w getcie powstania.
15.30 „Mnie nie trzeba kochać, mnie trzeba rozumieć.”* - działanie artystyczne Zuzanny Herzberg w przestrzeni wystawy “System Mody”. [PL/ENG]
Bilet: normalny 38 zł | ulgowy 28 zł
Bilety do nabycia w kasie Muzeum oraz online na stronie bilety.cmwl.pl
Miejsce: Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi | ul. Piotrkowska 282
Wymazywane, nierozumiane, niewygodne” o założycielkach Organizacji Antyfaszystowskiej „Lewica Związkowa”: Ruchli, Lei, „Ziuli” Pacanowskiej, Hindzie / Barbarze Beatus oraz Geni Szlak.
Żydówki, marksistki i antyfaszystki to splot tożsamości, których granic nie da się zakreślić. Nie da się też ich traktować selektywnie. Nie rozumiejąc lub pomijając którąś z nich, fałszuje się całe herstorie i ich przekaz.
W swoim wystąpieniu Zuzanna Herzberg podzieli się skrawkami biografii Ruchli, Lei „Ziuli” Pacanowskiej i Hindy / Barbary Beatus. Będzie to próbę odzyskania opowieści o żydowskich marksistkach - antyfaszystkach, zszycia w paczłork ich biografii, i zmierzenia się ze współcześnie uprawianą apropriacją żydowskich herstorii. Swoją wypowiedź artystka umieści w szerszym kontekście debat toczonych wokół potrzeby dekolonizacji wiedzy, a działania aktywistek ukarze w perspektywie feminizmu intersekcjonalnego.
Herzberg omówi postawę zinternalizowanego antykomunizmu i graniczący z nią fenomen nieuświadomionego antysemityzmu. Postara się pokazać, że niezrozumienie perspektywy mniejszościowej nie odnosi się wyłącznie do 20-lecia międzywojennego, ale przenika wiele opisów dotyczących innych okresów polskiej historii, i daje znać o sobie również dzisiaj.
Dlaczego po tak wielu dekadach wciąż tak niewygodne jest mierzenie się z postawami Żydówek wymawiających kontrakt sublokatorski**? Czy możliwe jest oddanie im należnego miejsca w historii? Lub po prostu jego przywrócenie?
*Barbara Beatus, Dzienniki
** Elżbieta Janicka i Joanna Tokarska-Bakir, Sublokatorstwo jako kategoria kultury polskiej
17.00 Dźwięki tęsknoty - koncert nigunów. [PL]
Wstęp wolny
Wykonawca: Raphael Rogiński
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83
Raphael Rogiński (m.in. Cukunft, Alte Zachen, Shofar) wykona podczas koncertu solowego mistyczne pieśni chasydzkie (niguny) w aranżacji na gitarę elektryczną. Niguny dzięki swojej wyjątkowej melodyce oraz bogatym zapożyczeniom z lokalnego folkloru są nieocenionym źródłem informacji o krajobrazie dźwiękowym XVIII i XIX-wiecznej Polski. To mistyczne pieśni, najczęściej bez słów, które powstawały na terenach polskich, ukraińskich do czasu II wojny światowej. Nowe interpretacje nigunów oparte będą na charakterystycznych dla muzyka technikach wykonawczych i aranżacyjnych.
Uroczystym obchodom towarzyszyć będzie przejście z chorągwią dedykowaną heroince, Hindzie/ Barbarze Beatus, które poprowadzi badaczka i artystka Zuzanna Hertzberg. Działanie ma charakter upamiętniający Hindę / Barbarę Beatus – łodziankę, aktywistkę, współzałożycielkę i jedną z przywódczyń Organizacji Antyfaszystowskiej „Lewica Związkowa” w getcie łódzkim. Heroinkę, która kierowała ruchem oporu oraz podjęła trudną decyzję o tym, że nie będzie w getcie powstania.
Wydarzenia towarzyszące w dniach 24-31 sierpnia 2025 r.
Spotkania z Ocalałymi, wystawy, spacery, koncerty, projekcje filmowe
Więcej informacji pod adresem mailowym: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
i na stronie internetowej www.centrumdialogu.com
Gospodarze uroczystości:
Organizator:
Współorganizator:
Dofinansowano:
