Zapraszamy do celebracji 130. rocznicy urodzin Artura Szyka – światowej sławy ilustratora i karukaturzysty, urodzonego w Łodzi. W niedzielę, 16 czerwca od godz. 15:00 zaplanowaliśmy w przestrzeni Centrum Dialogu szereg działań przypominających nazwisko tego niezwykłego artysty.

15:00 // reopening wystawy "Artur Szyk. Człowiek dialogu" 
15:15 // "Artur Szyk – karukaturzysta. Jak powstaje dobra karykatura". Wykład Jakuba Wiejackiego
17:30 // pokaz filmu "Illuminator" oraz rozmowa z reżyserem Piotrem Zarębskim oraz bibliofilem Markiem Szukalakiem

Wstęp wolny. 

Artur Szyk  – światowej sławy artysta, autor miniatur, m.in. ilustrujących Statut Kaliski i Haggadę, urodził się w Łodzi 1894 r., zmarł w USA w 1951 r. Zadebiutował jako karykaturzysta i ilustrator jeszcze przed I wojną światową. W historii sztuki zapisał się przede wszystkim jako mistrz miniatury i autor antyfaszystowskich plakatów. Spod jego ręki wyszła m.in.  „Haggada”, zbiór opowieści biblijnych Starego Testamentu, „Księga Estery” czy “Pieśń nad pieśniami”. Pod koniec 1926 roku artysta zaczął pracę nad Statutem Kaliskim. Na 45 kartach przedstawił w formie miniatur polsko-żydowskie dzieje: od XIII wieku, kiedy Żydom w Polsce nadany został przez księcia Bolesława Pobożnego przywilej, który określał ich status prawny, czyli tytułowy Statut Kaliski, poprzez udział Żydów w polskich walkach narodowo-wyzwoleńczych, aż po ich obecność w Legionach Piłsudskiego. 

Wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” przybliża postać tego wyjątkowego artysty, który zawsze podkreślał: „Jestem Żydem, a Polska jest moją ojczyzną. Nie umiem jednego od drugiego oddzielić w moim sercu”.

"Artur Szyk – Iluminator" // film dokumentalny, Polska, 2005, 55 min., reżyseria: Piotr Zarębski

Film "Artur Szyk – Iluminator" opowiada o życiu i twórczości artysty, autora miniatur, karykaturzysty, ilustratora książek. - Szyk był polskim patriotą, synem narodu żydowskiego i Amerykaninem z wyboru. Był autorem antyhitlerowskich karykatur znanych w całym świecie jako "The New Order". Iluminował też dokumenty o wadze politycznej, wśród nich „Statut Kaliski – zbiór praw nadanych Żydom w XIII wieku, Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych i Proklamację Niepodległości Państwa Izrael. Dzieło "Waszyngton i jego czasy", przekazane przez prezydenta Polski Ignacego Mościckiego prezydentowi Rooseveltowi, traktowane było jako dar przyjaźni i wolności od narodu polskiego dla narodu amerykańskiego  - wylicza Piotr Zarębski, reżyser filmu. Prezentując losy Szyka przeprowadził wywiady ze znawcami jego twórczości, kolekcjonerami, a przede wszystkim żyjącą w USA córką Aleksandrą Szyk Braciejowską.

Film „Artur Szyk – Iluminator” zdobył Nagrodę Fundacji Monumentum Iudaicum Lodzense na Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu" w Łodzi w 2005 roku.

Urodziłem się w 1958 roku w Łodzi. Studiowałem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi na wydziale tkackim. Po krótkim epizodzie pracy w przemyśle jako projektant tkanin, skupiłem się na rysowaniu dla prasy. Publikowałem rysunki satyryczne i ilustracje tekstów od roku 1984. Współpracę z prasą rozpocząłem od debiutu w „Karuzeli”, a wkrótce liczba tytułów zamieszczających moje rysunki znacznie się rozszerzyła. Były wśród nich m.in. „Playboy”, „Wprost”, „Rzeczpospolita”, „Film”, „Polityka”, „Bussines Week/Polska”.

Etatowo rysowałem w „Dzienniku Łódzkim”, byłem redaktorem graficznym „Życia Gospodarczego” i „Łączności”. Sporadycznie biorę udział w konkursach rysunku satyrycznego, co niekiedy przynosi nagrody. Za największe sukcesy uważam: 
1. zwycięstwo w konkursie na projekt okładki nadzwyczajnego numeru tygodnika „Le Couriere” poświęconego sytuacji prasy na świecie,
2. brązowy (1997) i złoty (2002) medale na legnickim Satyrykonie.
Zaproszony przez Eryka Lipińskiego wszedłem do grupy rysowników-założycieli Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury.

Obecnie na świecie żyje około 7 milionów palestyńskich uchodźców – byłych mieszkańców Mandatu Palestyny oraz ich potomków, którzy stracili swoje domy w 1948 roku w czasie izraelskiej wojny o niepodległość, przez Arabów nazywaną Nakbą, tj. katastrofą. Władze Izraela konsekwentnie odmawiają im prawa do powrotu. Szczególny przypadek stanowi Kafr Bir’im – chrześcijańska wioska położona niedaleko granicy z Libanem. Choć jej mieszkańcy byli przyjaźnie nastawieni do żydowskich osadników, a nawet aktywnie im pomagali, to w 1948 roku zostali wysiedleni przez Haganę, a w 1953 roku zburzono ich domy. Korzystając ze swego statusu obywateli Izraela maronici z Kafr Bir’im od trzech pokoleń toczą pokojową walkę o prawo do powrotu. Część z nich uważa się za Palestyńczyków, część za Aramejczyków. Z obiema frakcjami rozmawiała w kwietniu 2023 roku prof. Marta Woźniak-Bobińska w ramach badań prowadzonych w projekcie prof. Doroty Golańskiej „Polityczny wymiar przemocy wobec miast. Miastobójstwo w Palestynie – studium przypadku” (NCN, OPUS 19). Celem wystąpienia będzie przybliżenie sytuacji tej wyjątkowej grupy wśród wewnętrznych uchodźców w Izraelu.

Dr hab. Marta Woźniak-Bobińska, prof. UŁ – politolożka, historyczka, doktor habilitowana nauk społecznych specjalizująca się w regionie Bliskiego Wschodu, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, wykładowczyni na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Studiowała w Damaszku oraz Kairze. Autorka dwóch monografii: „Współczesna diaspora asyryjsko-aramejska w Szwecji” (2018) oraz „Współcześni Asyryjczycy i Aramejczycy. Bliskowschodni chrześcijanie w poszukiwaniu tożsamości narodowej” (2014), ponad 80 artykułów naukowych i popularnonaukowych, redaktorka 12 prac zbiorowych. Wśród jej zainteresowań znajdują się religijne i etniczne mniejszości Bliskiego Wschodu, stosunki chrześcijańsko-muzułmańskie, polityka wybranych państw bliskowschodnich, kultura i popkultura arabska, problematyka diaspor i tożsamości.

Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi wraz z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana UŁ oraz Centrum Badań Kultury Żydowskiej UŁ zapraszają 13 czerwca, w czwartek, o godz. 18:00 na ostatnie spotkanie z cyku poświęconego historii getta łódzkiego. 

Doktor Izabela Terela wygłosi wykład pt.„Reprezentacje i upamiętnienia Zagłady w Łodzi".

Wstęp na wydarzenie jest WOLNY!

Dwadzieścia lat temu w Łodzi powstały dwa ważne miejsca pamięci i edukacji o getcie łódzkim – Pomnik Zagłady Litzmannstadt-Getto oraz Park Ocalałych. Nie były pierwszymi upamiętnieniami tego tragicznego wydarzenia w historii miasta, ale stanowiły punkt zwrotny w procesie wprowadzania jej do powszechnej pamięci zbiorowej Łodzian.

W trakcie wykładu zostaną przedstawione różne rodzaje i formy upamiętnień Zagłady, jakie pojawiły się w przestrzeni miasta od zakończenia wojny. Prezentacja będzie stanowiła próbę odpowiedzi na pytanie jak utrwalać obrazy przeszłości, aby manifestowały określone treści i jednocześnie były zrozumiałe dla odbiorców.

dr Izabela Terela – kustosz, kierownik Oddziału Stacja Radegast Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, adiunkt Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytet Łódzki. Pomysłodawczyni i koordynatorka projektu "Makieta getta łódzkiego". Interesuje się historią regionu łódzkiego oraz praktykami pamięci zbiorowej.

Cykl wykładów jest częścią obchodów 80. rocznicy likwidacji Litzmannstadt-Getto.

Zapraszamy do Centrum Dialogu w środę, 19 czerwca o godz. 18:00 na rozmowę Joanny Podolskiej z Jackiem Leociakiem wokół jego najnowszej książki "Podziemny Muranów" (Wydawnictwo Czarne).
Wstęp wolny.
Wydarzenie jest dostępne dla osób z niepełnosprawnością ruchową.
--------
Z opisu wydawcy:

Historia Muranowa zatoczyła łuk: od rajskich krajobrazów XVIII wieku do piekła Umschlagplatzu. Było tu tak pięknie, zrobiło się ponuro i strasznie. „Boże, gdzie jest Gęsia?” – pytał wychowany tam szofer, który wśród ruin getta wypatrywał śladów swojej ulicy. Jak wiele osób po wojnie na próżno szukał punktów orientacyjnych, które oznaczałyby miejsce wyburzonego życia. Jak dziś wyobrazić sobie dawny Muranów?

Jacek Leociak odczytuje ten szczególnego rodzaju palimpsest – w miejscu-po-getcie zmieniła się przecież siatka ulic, ich nazwy, zbudowano nowe domy. Przywołuje tętniące kiedyś życiem targowiska przy Gęsiej i Świętojerskiej, tłoczne kamienice Nalewek, dawny plac Broni. Szczególnie skupia się na tym, co pod ziemią. Opisuje życie w getcie podczas powstania: przygotowywanie skrytek, schowków, schronów w piwnicach, wreszcie budowę podziemnych bunkrów. Przytacza historie niemych świadków Zagłady przechowanych w ruinach: błahych przedmiotów codziennego użytku, garnków, kluczy, zbutwiałego i nadpalonego dziennika.

„Ślad ma zostać ciśnięty pod koło historii, żeby je zahamować” – czytamy w relacji znalezionej w bańce na mleko zakopanej w piwnicy przy Nowolipkach 68. Jacek Leociak jak archeolog zbiera te ślady i nakłada obraz dawnego Muranowa na dzielnicę, która dziś tętni życiem, po to, by upamiętnić coś, co wymyka się wyobraźni.
------------------------
Jacek Leociak (ur. 1957) – prof. dr hab., kierownik Zakładu Badań nad Literaturą Zagłady w Instytucie Badań Literackich PAN, członek założyciel Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, redaktor rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”. Opublikował: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście (wspólnie z Barbarą Engelking), Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów, Spojrzenia na warszawskie getto, Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie (książka była nominowana do Nagrody Literackiej Nike), Biografie ulic. O żydowskich ulicach Warszawy: od narodzin po Zagładę (za którą otrzymał Nagrodę Klio w kategorii varsaviana), Wieczne strapienie. O kłamstwie, historii i Kościele, Zapraszamy do nieba. O nawróconych zbrodniarzach, Warszawski trójkąt Zagłady (wspólnie z Zofią Waślicką-Żmijewską i Arturem Żmijewskim; książka była nominowana do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy) oraz Podziemny Muranów (z fotografiami Artura Żmijewskiego). Wydał także (wraz z Martą Janczewską) antologię Archiwum Ringelbluma. Zajmuje się różnymi formami zapisu doświadczeń granicznych (w tym doświadczenia Zagłady). Razem z Barbarą Engelking przygotował koncepcję galerii Zagłada w Muzeum POLIN. Był także pomysłodawcą i współscenarzystą zorganizowanej tam wystawy czasowej Tu Muranów. W 2019 roku został uhonorowany prestiżową Nagrodą im. Kazimierza Wyki przyznawaną za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eseistyki oraz krytyki literackiej i artystycznej.