Page 16 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Klub Kuriera.

16 OSTATECZNE ROZWIĄZANIE KWESTII ŻYDOWSKIEJ

OSTATECZNE
ROZWIĄZANIE KWESTII ŻY-

DOWSKIEJ

II wojna światowa była największym i najbardziej brutalnym kon- kolejne getta, deportując ludzi do obozów zagłady. Pierwszym
fliktem zbrojnym w historii świata. Na jej charakter wpływ miały z nich był obóz w Kulmhof – Chełmnie nad Nerem. Powstał on
nie tylko nowe zdobycze techniki i nauki, ale przede wszystkim w Kraju Warty, bezpośrednio włączonym do Niemiec. W obozach
ideologia, która pchnęła świat do wojny. Totalitaryzm w wersji tych, w specjalnie do tego przygotowanych komorach, rozpoczęto
niemieckiej budowany był na poszukiwaniu winnych klęski Niemiec mordowanie ludzi tlenkiem węgla i gazem „Cyklon B”. W ramach
w pierwszych 30 latach XX wieku. Odpowiedzią na tę potrzebę „operacji Reinhardt” utworzono obozy zagłady w Bełżcu, Sobi-
był rasizm i skrajny antysemityzm, który zaproponował Niemcom borze, Treblince, Majdanku i Oświęcimiu–Brzezince (Auschwitz
Adolf Hitler. Od momentu dojścia Hitlera do władzy w 1933 r. zaczęły II Birkenau). W obozach tych zaczęto mordować i palić miliony
się prześladowania ludności pochodzenia żydowskiego na terenie Żydów. Eksterminacja obejmowała wszystkie grupy: starców,
Niemiec. Początkowo ograniczały się one do ataków werbalnych dzieci, niemowlęta, kobiety i mężczyzn. W jej wyniku do końca wojny
i wywierania presji na Żydów do emigracji z kraju. Z czasem zaczęły zabito między 5 a 6 milionów Żydów, doszczętnie likwidując stare
przybierać formę prawną, czego uwieńczeniem było wydanie społeczności współtworzące przez wieki kulturę i tożsamość Europy.
w 1935 r. haniebnych Ustaw Norymberskich. Na ich mocy niemieckich Raport Jana Karskiego, napisany po rozmowie z przedstawiciela-
Żydów pozbawiano obywatelstwa, ochrony prawnej i własności. mi Żydów, wizycie w getcie warszawskim i obozie tranzytowym
W nocy z 9/10 listopada 1938 r. doszło w całych Niemczech do w Izbicy Lubelskiej, był jednym z pierwszych szczegółowych doniesień
pogromów i niszczenia żydowskich sklepów. Wydarzenia te znane o Holocauście, który doszedł do najwyższych przywódców koalicji
są pod nazwą „Nocy Kryształowej”. To wszystko powinno skłonić alianckiej już w 1942 r. Jak mówił sam emisariusz, reakcja zachod-
świat do poważnego traktowania gróźb o wytępieniu narodu ży- niego świata była znikoma. Plan ratowania Żydów nie mieścił się
dowskiego, rzucanych w propagandzie nazistowskiej. Wybuch, w głównych założeniach strategicznych aliantów. Na pierwszym
II wojny światowej i agresja na Polskę stały się okazją do masowej miejscu stała dla nich konieczność wygrania wojny. Ratowanie
i brutalnej rozprawy z masami żydowskim mieszkającymi na wscho- Żydów nie przybliżało jej końca. Wśród społeczeństw – świadków
dzie. Żydzi zostali pozbawieni własności i zmuszeni do skupienia Zagłady żydowskiej, reakcje były różne. Niemcy wykorzystywali
się w gettach. Oddziały niemieckie wkraczające do Polski i państw często ukryte przedwojenne antagonizmy do podsycania pogromów
Europy Środkowo-Wschodniej dostały wolną rękę w prześlad- lub wydawania Żydów. Kary za ich ukrywanie lub pomoc były na
owaniach ludności żydowskiej. W tym celu powołano specjalne terenie Polski niezwykle ostre. Obejmowały karę śmierci nie tylko
oddziały morderców, tzw. Einsatzgruppen SS, które dokonywały dla ukrywającego, ale też dla całej rodziny, a czasami wioski bądź
masowych mordów na ziemiach zajętych przez Wehrmacht. kamienicy. Mimo tego w społeczeństwie polskim znaleźli się bo-
Najbardziej wyrazistym przykładem tej polityki eksterminacji był haterowie, którzy ratowali Żydów. W ramach Polskiego Państwa
Babi Jar na Ukrainie. W tym miejscu niemieccy oprawcy wymordowali Podziemnego powstała Rada Pomocy Żydom – ŻEGOTA. Za swoje
w 1941 r. 10 tys. Żydów. Polityka ta umożliwiała nazistom kontrolę bohaterstwo ratujący Żydów po wojnie otrzymali tytuł i medal
i osłabianie społeczności przed ostatecznym rozwiązaniem. Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. Prestiż tego odznaczenia
Zasady i plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” nie wiąże się z pieniędzmi czy sławą, ale z podkreśleniem huma-
powstał w trakcie konferencji w Wannsee zwołanej przez sze- nitaryzmu ludzi niosących pomoc żydowskim współmieszkańcom.
fa terroru nazistowskiego Reinharda Heydricha w styczniu 1942 r. Do dziś odznaczonych w ten sposób zostało ponad 6 tys. polskich
Dotychczasowe metody eksterminacji Żydów uznano za mało obywateli i ich rodzin. Wśród nich między innymi Jan Karski i Irena
„wydajne” i zbyt „kosztowne”. Postanowiono stworzyć sieć obozów Sendlerowa. Mimo tych wysiłków Zagładę Żydów zatrzymał dopiero
zagłady, w których zostanie wymordowana ludność żydowska zgro- koniec wojny. Holocaust do dziś pozostaje symbolem przemysłowe-
madzona w gettach. Warunki życia w gettach były katastrofalne. go podejścia do śmierci i braku poszanowania człowieczeństwa.
Choroby głód i śmierć zbierały swoje ponure żniwo, osłabiając
ducha oporu. Od końca 1941 r. systematycznie zaczęto likwidować