Zapraszamy do wspólnego świętowania 601. urodzin Łodzi w dniach 26-28 lipca w przyrodzie Parku Ocalałych oraz w Centrum Dialogu w kontakcie ze sztuką Artura Szyka.

Aby naładować baterie przed koncertami, które miasto przygotowało dla łodzian i łodzianek oraz odwiedzających Łódź w dniach 26-28 lipca, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi zachęca do spaceru po niezwykłym Parku Ocalałych, który w tym roku obchodzi 20-lecie swojego istnienia! Jego ideę wymyśliła Halina Elczewska, Ocalała z łódzkiego getta. Są w nim drzewa dedykowane osobom, które przeżyły wojnę. Każde drzewo symbolizuje co najmniej jedną osobę, ale tak naprawdę jedną lub kilka rodzin, które są lub były związane z Łodzią. Park jest symbolem życia i pamięci, ocalenia i nadziei. Aby odwiedzający mogli poznać dobrze to niezwykłe miejsce, możecie Państwo pobrać wydrukować mapkę Parku Ocalałych z jego najważniejszymi punktami, które koniecznie trzeba zobaczyć! Taką mapkę każdy odwiedzający to zielone miejsce będzie mógł także otrzymać w punkcie recepcyjnym w siedzibie Centrum Dialogu.

Mapkę do pobrania tutaj: MAPKA_PARKU_OCALAŁYCH_I_CENTRUM_DIALOGU.pdf

A po spacerze zapraszamy do siedziby Centrum Dialogu na wystawę „Artur Szyk. Człowiek dialogu”. Jest ona poświęcona łodzianinowi, którego nazwisko jest bardziej rozpoznawalne w Stanach niż w Polsce. W roku 2024, który został ogłoszony przez Radę Miejską rokiem Artura Szyka, Centrum Dialogu przypomina mieszkańcom i mieszkankom Łodzi wystawę, która powstała w 2011 roku w ramach Festiwalu Łódź Czterech Kultur (obecnie: Festiwal Łódź Wielu Kultur). Pokazuje ona losy żydowskiego twórcy – od dzieciństwa i młodości spędzonych w Łodzi po ostatnie lata życia w USA. Na ekspozycji zaprezentowanych jest kilkanaście reprodukcji jego prac, w tym pięknie ilustrowane książki – „Hagada” uchodzi do dziś za najpiękniejszą żydowską książkę świata, karykatury antynazistowskie oraz najsłynniejszy „Statut Kaliski”. Seria grafik i rysunków ilustrujących ten ostatni nawiązuje do aktu prawnego noszącego tę samą nazwę. „Statut Kaliski” wydany został w 1264 roku przez księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego. Normował sytuację Żydów w Wielkopolsce, stając się z czasem podstawą praw i przywilejów dla Żydów w całej Rzeczpospolitej. Był bezprecedensowym rozwiązaniem prawnym w ówczesnej Europie. Ekspozycja „Artur Szyk. Człowiek dialogu” była już pokazywana m.in. w Krakowie, Lwowie, Wilnie, Warszawie , a w ubiegłym roku – w Paryżu.

Pierwsze dwadzieścia osób, które w urodzinowy weekend Łodzi odwiedzi wystawę poświęconą artyście, otrzyma serię magnesów, pocztówek i plakat z reprodukcjami jego prac.

Wstęp wolny!

 STRONA 80. ROCZNICY LIKWIDACJI LITZMANNSTADT-GETTO: www.centrumdialogu.com/litzmannstadt-ghetto
Program uroczystości głównych: https://www.centrumdialogu.com/program-obchodow
Program wydarzeń towarzyszących: https://www.centrumdialogu.com/program-obchodow/wydarzenia-towarzyszace

W 2024 roku łączą się z sobą dwie ważne okrągłe rocznice. W sierpniu odbędą się wydarzenia związane z 80. rocznicą likwidacji Litzmannstadt-Getto, główne uroczystości będą miały miejsce 29 sierpnia na Cmentarzu Żydowskim i Stacji Radegast. Wydarzenia towarzyszące zaplanowaliśmy od 21 do 31 sierpnia. Cały program powstaje we współpracy z licznymi partnerami, a wnim znalazły się spotkania z Ocalałymi, rodzinami Ocalałych, spacery po terenie dawnego getta, pokazy filmów dokumentalnych, wystawy i koncerty. Część z wydarzeń towarzyszących 80. rocznicy likwidacji Litzmannstadt-Getto odbędzie się w Parku Ocalałych, który w tym roku świętuje dwudziestą rocznicę powstania. Park jest miejscem wyjątkowym – powstał z inicjatywy Ocalałej z łódzkiego getta, Haliny Elczewskiej. Inicjatorce niezwykle zależało na tym, żeby to miejsce tętniło życiem. I tak jest rzeczywiście – jest ono miejscem spotkań, działań artystycznych i kulturalnych. Park zmienił się od czasu założenia – posadzono w nim już ponad 660 drzew pamięci, a 28 sierpnia (w środę), w Dniu Ocalałych, zostaną posadzone kolejne drzewa dedykowane tym, którzy przetrwali getto łódzkie.

29 sierpnia | czwartek | Uroczystości główne

10:30 Uroczystości na Cmentarzu Żydowskim
Miejsce: Cmentarz Żydowski | ul. Bracka 40

12:00 Uroczystości oficjalne na Stacji Radegast
Miejsce: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – Oddział Stacja Radegast | al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12

12:30 Marsz Pamięci ze Stacji Radegast na Stary Rynek
Początek: Stacja Radegast

Marsz rozpoczyna się o godz. 12:30 na Stacji Radegast tuż po ceremonii złożenia wieńców i prowadzić będzie przez Pomnik Martyrologii Dzieci, Pomnik Polaków Ratujących Żydów w Parku Ocalałych oraz Kuźnię Romów, kończąc przy Pomniku Dekalogu w Łodzi.

Przy każdym przystanku odbywa się 10-minutowy postój, podczas którego usłyszymy utwór poetycki lub fragment wspomnień oraz zostanie odmówiona modlitwa przez przedstawiciela wyznania lub mniejszości. Wśród modlących się będą: Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce Roman Kwiatkowski, Arcybiskup Metropolita Łódzki Kardynał Grzegorz Ryś oraz Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich.

Będzie to wyjątkowa okazja do modlitwy, refleksji i wspólnego upamiętnienia tragicznych wydarzeń naszej wspólnej historii.

Zapraszamy do udziału w marszu, który łączy pokolenia i różne wyznania w jednym celu – uczczenia pamięci tych, którzy zginęli oraz tych, którzy pomagali ratować życie.

19:00 Koncert z okazji 80. rocznicy likwidacji Litzmannstadt-Getto w wykonaniu Chóru i Orkiestry Teatru Wielkiego w Łodzi
Miejsce: Teatr Wielki w Łodzi | Plac Dąbrowskiego 1

W programie koncertu, który zaprezentuje Teatr Wielki w Łodzi znajdą się m.in. pieśni z łódzkiego getta zaaranżowane specjalnie na potrzeby koncertu na kilka chórów i orkiestrę. Andrzej Seweryn i Milena Lisiecka odczytają fragmenty pamiętników z Getta oraz fragmenty powieści Chavy Rosenfarb „Drzewo życia”. Kantor Benjamin Muller odśpiewa m.in. Av Horachamim Samuela Malawsky’ego z udziałem chóru męskiego, pianistka Julia Kociuban wykona Rapsodię Hebrajską Aleksandra Tansmana, a sławna skrzypaczka Leila Josefowicz zagra, z towarzyszeniem orkiestry Teatru Wielkiego w Łodzi pod batutą Rafała Janiaka, II część Koncertu skrzypcowego g-moll op. 26. Maxa Brucha. Koncert zakończy ekspresyjny poemat wokalno-symfoniczny Exodus Wojciecha Kilara oparty na jednym krótkim temacie wywiedzionym z folkloru żydowskiego. Biorąc pod uwagę szczególną rangę wydarzenia i wyjątkowy walor artystyczny programu oraz niepowtarzalny charakter koncertu zachęcamy do jego obejrzenia. Koncert będzie również dostępny za pośrednictwem transmisji na żywo, na portalu Drzwi do kultury.

Na koncert obowiązują bezpłatne wejściówki. Rezerwacji wejściówek można dokonywać telefonicznie w Biurze Obsługi Widzów – tel. 42 633 31 86 lub mailowo – Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. (należy podać imię, nazwisko i nr telefonu, max. 2 osoby na 1 rezerwację). Wejściówki będzie można odbierać od 6.08.-14.08. w Biurze Obsługi Widzów, w godz. 10:00 – 15:00.

28 sierpnia | środa – Dzień Ocalałych

16:00 Ceremonia nadania nowych drzew pamięci
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83

17:00 – Młodość dodała nam siły – rozmowa z Marianem Turskim, Ocalałym z łódzkiego getta o organizacjach młodzieżowych w łódzkim getcie i z dr Ewą Wiatr z Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadzenie: dr Joanna Podolska, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. PL/ENG

Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi i Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83

Koncerty na 20-lecie Parku Ocalałych:

18:30 Dźwięki pamięci, Robert Stefański (klarnet). PL

Gospodarze uroczystości:
Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi 

Główny organizator:
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi

Współorganizatorzy:
Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce

W wakacyjne czwartki Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi zaprasza mieszkańców i mieszkanki Łodzi do wysłuchania fragmentów książek łódzkich pisarek i pisarzy, których dzieła zostały wydane w Bibliotece Centrum Dialogu lub napisane przez łódzkich autorów i autorki.

Co tydzień, od 4 lipca, spotkania będą odbywać się w lokalizacjach, które zostały opisane m.in. przez Chavę Rosenfarb, Dawida Sierakowiaka, Ariego Aksztajna, Alinę Margolis-Edelman. Na publiczność czekają opowieści o autorach, ich książkach oraz ludziach i  miejscach, które opisali. 

Wstęp wolny!

Program:

4 lipca 2024 r., godz. 18.00 - „Listy do Abraszy” Chavy Rosenfarb / Górna, ul. Sieradzka 1

11 lipca 2024 r., godz. 18.00 - „Listy do Abraszy” Chavy Rosenfarb / Śródmieście, Park Moniuszki/ul. POW

18 lipca 2024 r., godz. 18.00 - „Ulica Dolna” Ariego Aksztajna / Bałuty, ul. Zgierska 38

25 lipca 2024 r., godz. 18.00 - „Dziennik” Dawida Sierakowiaka / Górna, ul. Sanocka 22           100. Urodziny Dawida Sierakowiaka

1 sierpnia 2024 r., godz. 18.00 - „Ala z elementarza” Aliny Margolis-Edelman / Bałuty, róg Wojska Polskiego i al. Palki  80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

8 sierpnia 2024 r., godz. 11.00 - Rocznica śmierci Dawida Sierakowiaka - Bałuty, cmentarz żydowski/ ul. Zmienna (wstęp biletowany)

8 sierpnia 2024 r., godz. 18.00 - „Dziennik” Dawida Sierakowiaka / Bałuty, ul. Spacerowa 5/7

22 sierpnia 2024 r., godz. 18.30 – „Drzewo życia” Chavy Rosenfarb / Bałuty, Park Ocalałych    80. Rocznica likwidacji Litzmannstadt Getto

Tytuły wydane przez Centrum Dialogu im. Marka Edelmana można kupić w siedzibie Centrum Dialogu przy ul. Wojska Polskiego 83.

Zapraszamy do celebracji 130. rocznicy urodzin Artura Szyka – światowej sławy ilustratora i karukaturzysty, urodzonego w Łodzi. W niedzielę, 16 czerwca od godz. 15:00 zaplanowaliśmy w przestrzeni Centrum Dialogu szereg działań przypominających nazwisko tego niezwykłego artysty.

15:00 // reopening wystawy "Artur Szyk. Człowiek dialogu" 
15:15 // "Artur Szyk – karukaturzysta. Jak powstaje dobra karykatura". Wykład Jakuba Wiejackiego
17:30 // pokaz filmu "Illuminator" oraz rozmowa z reżyserem Piotrem Zarębskim oraz bibliofilem Markiem Szukalakiem

Wstęp wolny. 

Artur Szyk  – światowej sławy artysta, autor miniatur, m.in. ilustrujących Statut Kaliski i Haggadę, urodził się w Łodzi 1894 r., zmarł w USA w 1951 r. Zadebiutował jako karykaturzysta i ilustrator jeszcze przed I wojną światową. W historii sztuki zapisał się przede wszystkim jako mistrz miniatury i autor antyfaszystowskich plakatów. Spod jego ręki wyszła m.in.  „Haggada”, zbiór opowieści biblijnych Starego Testamentu, „Księga Estery” czy “Pieśń nad pieśniami”. Pod koniec 1926 roku artysta zaczął pracę nad Statutem Kaliskim. Na 45 kartach przedstawił w formie miniatur polsko-żydowskie dzieje: od XIII wieku, kiedy Żydom w Polsce nadany został przez księcia Bolesława Pobożnego przywilej, który określał ich status prawny, czyli tytułowy Statut Kaliski, poprzez udział Żydów w polskich walkach narodowo-wyzwoleńczych, aż po ich obecność w Legionach Piłsudskiego. 

Wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” przybliża postać tego wyjątkowego artysty, który zawsze podkreślał: „Jestem Żydem, a Polska jest moją ojczyzną. Nie umiem jednego od drugiego oddzielić w moim sercu”.

"Artur Szyk – Iluminator" // film dokumentalny, Polska, 2005, 55 min., reżyseria: Piotr Zarębski

Film "Artur Szyk – Iluminator" opowiada o życiu i twórczości artysty, autora miniatur, karykaturzysty, ilustratora książek. - Szyk był polskim patriotą, synem narodu żydowskiego i Amerykaninem z wyboru. Był autorem antyhitlerowskich karykatur znanych w całym świecie jako "The New Order". Iluminował też dokumenty o wadze politycznej, wśród nich „Statut Kaliski – zbiór praw nadanych Żydom w XIII wieku, Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych i Proklamację Niepodległości Państwa Izrael. Dzieło "Waszyngton i jego czasy", przekazane przez prezydenta Polski Ignacego Mościckiego prezydentowi Rooseveltowi, traktowane było jako dar przyjaźni i wolności od narodu polskiego dla narodu amerykańskiego  - wylicza Piotr Zarębski, reżyser filmu. Prezentując losy Szyka przeprowadził wywiady ze znawcami jego twórczości, kolekcjonerami, a przede wszystkim żyjącą w USA córką Aleksandrą Szyk Braciejowską.

Film „Artur Szyk – Iluminator” zdobył Nagrodę Fundacji Monumentum Iudaicum Lodzense na Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu" w Łodzi w 2005 roku.

Urodziłem się w 1958 roku w Łodzi. Studiowałem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi na wydziale tkackim. Po krótkim epizodzie pracy w przemyśle jako projektant tkanin, skupiłem się na rysowaniu dla prasy. Publikowałem rysunki satyryczne i ilustracje tekstów od roku 1984. Współpracę z prasą rozpocząłem od debiutu w „Karuzeli”, a wkrótce liczba tytułów zamieszczających moje rysunki znacznie się rozszerzyła. Były wśród nich m.in. „Playboy”, „Wprost”, „Rzeczpospolita”, „Film”, „Polityka”, „Bussines Week/Polska”.

Etatowo rysowałem w „Dzienniku Łódzkim”, byłem redaktorem graficznym „Życia Gospodarczego” i „Łączności”. Sporadycznie biorę udział w konkursach rysunku satyrycznego, co niekiedy przynosi nagrody. Za największe sukcesy uważam: 
1. zwycięstwo w konkursie na projekt okładki nadzwyczajnego numeru tygodnika „Le Couriere” poświęconego sytuacji prasy na świecie,
2. brązowy (1997) i złoty (2002) medale na legnickim Satyrykonie.
Zaproszony przez Eryka Lipińskiego wszedłem do grupy rysowników-założycieli Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury.

Obecnie na świecie żyje około 7 milionów palestyńskich uchodźców – byłych mieszkańców Mandatu Palestyny oraz ich potomków, którzy stracili swoje domy w 1948 roku w czasie izraelskiej wojny o niepodległość, przez Arabów nazywaną Nakbą, tj. katastrofą. Władze Izraela konsekwentnie odmawiają im prawa do powrotu. Szczególny przypadek stanowi Kafr Bir’im – chrześcijańska wioska położona niedaleko granicy z Libanem. Choć jej mieszkańcy byli przyjaźnie nastawieni do żydowskich osadników, a nawet aktywnie im pomagali, to w 1948 roku zostali wysiedleni przez Haganę, a w 1953 roku zburzono ich domy. Korzystając ze swego statusu obywateli Izraela maronici z Kafr Bir’im od trzech pokoleń toczą pokojową walkę o prawo do powrotu. Część z nich uważa się za Palestyńczyków, część za Aramejczyków. Z obiema frakcjami rozmawiała w kwietniu 2023 roku prof. Marta Woźniak-Bobińska w ramach badań prowadzonych w projekcie prof. Doroty Golańskiej „Polityczny wymiar przemocy wobec miast. Miastobójstwo w Palestynie – studium przypadku” (NCN, OPUS 19). Celem wystąpienia będzie przybliżenie sytuacji tej wyjątkowej grupy wśród wewnętrznych uchodźców w Izraelu.

Dr hab. Marta Woźniak-Bobińska, prof. UŁ – politolożka, historyczka, doktor habilitowana nauk społecznych specjalizująca się w regionie Bliskiego Wschodu, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, wykładowczyni na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Studiowała w Damaszku oraz Kairze. Autorka dwóch monografii: „Współczesna diaspora asyryjsko-aramejska w Szwecji” (2018) oraz „Współcześni Asyryjczycy i Aramejczycy. Bliskowschodni chrześcijanie w poszukiwaniu tożsamości narodowej” (2014), ponad 80 artykułów naukowych i popularnonaukowych, redaktorka 12 prac zbiorowych. Wśród jej zainteresowań znajdują się religijne i etniczne mniejszości Bliskiego Wschodu, stosunki chrześcijańsko-muzułmańskie, polityka wybranych państw bliskowschodnich, kultura i popkultura arabska, problematyka diaspor i tożsamości.

Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi wraz z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana UŁ oraz Centrum Badań Kultury Żydowskiej UŁ zapraszają 13 czerwca, w czwartek, o godz. 18:00 na ostatnie spotkanie z cyku poświęconego historii getta łódzkiego. 

Doktor Izabela Terela wygłosi wykład pt.„Reprezentacje i upamiętnienia Zagłady w Łodzi".

Wstęp na wydarzenie jest WOLNY!

Dwadzieścia lat temu w Łodzi powstały dwa ważne miejsca pamięci i edukacji o getcie łódzkim – Pomnik Zagłady Litzmannstadt-Getto oraz Park Ocalałych. Nie były pierwszymi upamiętnieniami tego tragicznego wydarzenia w historii miasta, ale stanowiły punkt zwrotny w procesie wprowadzania jej do powszechnej pamięci zbiorowej Łodzian.

W trakcie wykładu zostaną przedstawione różne rodzaje i formy upamiętnień Zagłady, jakie pojawiły się w przestrzeni miasta od zakończenia wojny. Prezentacja będzie stanowiła próbę odpowiedzi na pytanie jak utrwalać obrazy przeszłości, aby manifestowały określone treści i jednocześnie były zrozumiałe dla odbiorców.

dr Izabela Terela – kustosz, kierownik Oddziału Stacja Radegast Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, adiunkt Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytet Łódzki. Pomysłodawczyni i koordynatorka projektu "Makieta getta łódzkiego". Interesuje się historią regionu łódzkiego oraz praktykami pamięci zbiorowej.

Cykl wykładów jest częścią obchodów 80. rocznicy likwidacji Litzmannstadt-Getto.