Page 67 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. "Bałucki słownik 2"

Z

ZAWISZY
CZARNEGO

ULICA
Jedna z pierwszych pięciu ulic wytyczonych przy zakładaniu osady
fabrycznej Bałuty Nowe. Od nazwiska właściciela osady Augusta
Zawiszy nazwana przez autora planu parcelacji ul. Zawiszy, przez
pierwszych mieszkańców przekształconą do formy przymiotnikowej
jako ul. Zawiska. Wraz z zagęszczaniem się zabudowy ulicy i wzrostem
liczby mieszkańców nazwę „Zawiska” przekręcono z kolei na „Zawadzka”,
przez skojarzenie z istniejącą w centrum Łodzi, znaną ulicą o tej nazwie.
Jednocześnie w dokumentach urzędowych (akty kupna-sprzedaży,
zezwolenia budowlane) często stosowano nazwę „ul. Zawiszy”. Z uwagi
na brak urzędowego spisu nazw ulic, przed rokiem 1916 stosowane były
powyższe trzy postaci nazwy, wzbogacone o żydowską wersję „Zawisze
gass” i rosyjską: „Zawiszskaja”. Uchwałą Magistratu z 18 maja 1920 r.
przyjęto jako patrona ulicy Zawiszę Czarnego, niepokonanego polskiego
rycerza, uczestnika bitwy pod Grunwaldem, który był symbolem cnót
rycerskich. Wybierając bohatera sprzed stuleci, władze Łodzi zignorowały
oryginalnego patrona ulicy i właściciela bałuckich dóbr. Podstawowe
znaczenie miało tu całkiem intuicyjne skojarzenie postaci rycerza Zawiszy
z Garbowa z nazwiskiem ostatnich właścicieli Bałut. Warto jednak dodać,
że August Zawisza podobnie jak jego syn, Artur Tomasz (ur. 1854), co
najmniej od roku 1884 r. zwykł był dodawać do nazwiska przydomek
Czarny (Artur Zawisza Czarny), co można zauważyć między innymi w treści
zawieranych wówczas aktów notarialnych kupna-sprzedaży nieruchomości.