Polska Łódź

Łódź polska

Sytuacja PolaBazylika Archikatedralna pw. św. Stanisława Kostki w Łodzików w Łodzi, podobnie jak innych grup narodowościowych ją zamieszkujących zmieniła się w 20. i 30. latach XIX wieku. Władze Królestwa Polskiego dostrzegły, sprzyjające rozwojowi przemysłu włókienniczego, warunki naturalne Łodzi i okolic. Zaczęły zachęcać do inwestowania na tych terenach. Liczne ułatwienia dla osadników niemieckich i zachęty do budowy rzemiosła tkackiego, umożliwiły powstanie niewielkich warsztatów, a w następnie fabryk. Dla skutecznego rozwoju przemysłu niezbędni byli robotnicy. Siła robocza była równie istotna w rozwoju miasta jak inwestorzy. Kooperacja owych czynników przyniosła XIX wiecznej Łodzi sukces. Duża liczba osadników niemieckich w I połowie XIX wieku zaburzyła strukturę narodowościową miasta. Dopiero ogłoszenie reformy uwłaszczeniowej przez władze carskie w 1864 roku wywołało masowy napływ ludności polskiej na tereny przemysłowej Łodzi. W tym czasie, ludność pochodzenia polskiego zaczęła dominować wśród wszystkich mieszkańców miasta. Do wybuchu I wojny światowej Polacy stanowili w 600 tysięcznej Łodzi ponad połowę mieszkańców.Bazylika Archikatedralna pw. św. Stanisława Kostki w Łodzi

W poł. XIX wieku, Polacy przybywający do Łodzi rekrutowali się głównie z dwóch warstw: pozbawionych ziemi chłopów lub mieszkańców małych rolniczych miasteczek z zachodnich obszarów Królestwa Polskiego. Napływająca do miasta ludność polska wchodziła najczęściej w szeregi klasy robotniczej (przemysł włókienniczy, metalowy, budownictwo, transport), po części – rzemiosła i inteligencji. Niewielu było Polaków wśród zamożnych kupców i średniego szczebla przemysłowców. Dużo Polek zatrudniano w charakterze pomocy domowej. Polskie rodziny robotnicze posiadały niemal wyłącznie mieszkania jednoizbowe, w którym najczęściej mieszkała 4-5 osobowa rodzina. Tradycje narodowe i język pielęgnowane był przez polskie szkoły elementarne, które powstawały w II połowie XIX wieku, oraz przede wszystkim przez kościół katolicki. Warunki życia w dzielnicach i wioskach były ciężkie. Mieszkańcy żyli bez kanalizacji, panowała nędza oraz chaotyczna prosta zabudowa. Gwałtowny rozwój łódzkiego przemysłu rodził nowe podziały klasowe w społeczeńBazylika Archikatedralna pw. św. Stanisława Kostki w Łodzistwie miejskim, prowadzące do wystąpień i konfliktów. Polacy, jako strona robotnicza, brali w nich masowy udział, np.: w 1861 rok – w czasie wystąpień w fabryce Scheiblera, w czasie tzw. „buntu Łódzkiego” w 1892 roku, czy też w trakcie największych wystąpień Rewolucji 1905 roku. Łodzianie polskiego pochodzenia aktywnie wspierali też ruch niepodległościowy i kolejne zrywy powstańcze w XIX stuleciu. Szczególnie szerokie poparcie tej sprawy widoczne było w przypadku Powstania Styczniowego. W Łodzi sformowano 300 osobowy oddział, który wyruszył do walki z Rosjanami. Ocenia się, że łącznie w Powstaniu mogło wziąć udział nawet 2000 mieszkańców naszego regionu.

Charakter polskiej społeczności zaczął stopniowo ulegać zmianom pod koniec XIX wieku. Co raz więcej Polaków wchodziło w skład klasy średniej i środowisk inteligenckich. Polacy posiadali polskojęzyczną prasę, na początku „Lodzer Zeitung” (ukazujący się również w jęz. niemieckim), od lat 80. również „Dziennik Łódzki”. Początek XX wieku w Łodzi, wiąże się z rozwojem czytelnictwa i polskiej prasy, a dowodem tego może być m.in. otwarcie Miejskiej Biblioteki Publicznej. Po odzyskaniu niepodległości przez państwo polskie, Łódź stanowiła drugi co do wielkości ośrodek miejski w kraju. Miasto uzyskało też po raz pierwszy w historii rangę ośrodka administracji regionalnej, stając się siedzibą władz wojewódzkich. Ciekawą inicjatywa, mającą na celu poprawę sytuacjiosiedle im. Montwiłła-Mireckiego mieszkaniowej Polaków w Łodzi, była budowa pod koniec lat 20. XX osiedla im. Montwiłła-Mireckiego. Osiedle zostało wybudowane w latach 192alt8-31, przez Magistrat Miasta Łodzi, w okolicach parku „Na zdrowiu”. Mieszkania posiadały wysoki jak na ówczesne realia standard – elektryczność, bieżącą wodę i kanalizację. Wspomniane udogodnienia stanowiły rzadkość w przedwojennej Łodzi. Docelowo osiedle miało stanowić obszar przeznaczony głównie dla łódzkich robotników, jednak w obliczu Wielkiego Kryzysu gospodarczego z lat 30., czynsze w nowoczesnych blokach okazały się zbyt wysokie i teren osiedla zajęła inteligencja. Jakkolwiek w okresie dwudziestolecia Łódź była miastem wielonarodowościowym, zdecydowaną większość mieszkańców nadal stanowili Polacy.